ABD’nin İran’a yönelik yaptırımları kademeli olarak başladı. 6 Ağustosta döviz işlemleri, uçak ve otomotiv parçalarının ticareti ile ilgili kısıtlamalar getirilerek başlayan ve 4 Kasım’da da güçlendirilecek yaptırım kararı ne yazık ki Türkiye’de de etkisini gösterdi.

ABD, İran konusunda oldukça ciddi bir tutum sergiliyor. ABD, İran’a yaptırım uygulayarak onu etkisiz hale getirmek ve diğer devletleri yanına çekerek yalnızlaştırmak istiyor. Bu durum müttefikleriyle uzun zamandır devam eden ilişkileri de tehlikeye atmaktadır. Yaptırımların yeniden uygulamaya konması Türkiye’yi çok zor bir duruma düşürmek suretiyle Türk Lirası, ABD dolarına karşı keskin bir düşüş gösterdi.

Türkiye İran’a uygulanan yaptırımın tam içinde…

İran, Türkiye’nin önemli komşularından biri ve iki ülke arasında güçlü ekonomik bağlar var. Ancak son yaptırımlar ile Türkiye-İran arasında ihracat ve ithalat düşmüş, birçok Türk bankası İranlı müşterilerin ödemelerini durdurmuştur. Bu durum yeni değildir. 2015 öncesi ABD ve Avrupa Birliği (AB) tarafından İran’a uygulanan yaptırımlarda da Türkiye olumsuz etkilenmişti. Bu etki bir anlamda Türk ekonomisinin küresel ekonomiye bağlı olmasından da kaynaklanmaktadır.

Türkiye, Rusya’dan sonra en fazla İran’dan turist alıyor. Petrol ve doğalgaz gibi enerji ithalatı için İran’a ve Rusya’ya önemli ölçüde bağımlıdır. Bu durum karşısında ABD, İran yerine Suudi Arabistan’dan petrol alınmasını telkin ediyor. Zaten geri kalan petrol ihtiyacını Kuveyt ve Suudi Arabistan’dan karşılıyoruz. Ayrıca mesafe uzadıkça maliyetinin arttığı da ayrıca bir sorundur. Diyelim ki petrolü kısıtladık peki doğalgaz kısıtlamasını nasıl yapacağız. Bu sıkıntı asıl 4 Kasım’da kendini gösterecek gibi. Küresel petrol fiyatlarının ve iç talebin artmasının Türkiye’deki cari açığın artması, enflasyonu artırıp ekonomik büyümeyi azaltacaktır.

Bloklaşmaya doğru gidişat söz konusu…

AB ülkeleri İtalya-Almanya ve Çin bu yaptırım kararı karşısında İran’a destek mesajları verdiler. Bu mesajlar akla bloklaşmalar ile dengeler mi değişiyor sorusunu getiriyor.

NATO müttefiki, stratejik ortağımız ABD tarafından yapılan baskı dolayısıyla Türkiye’yi Rusya ve İran’a yaklaştırmaktadır. Türkiye’nin son günlerde yaşadığı sıkıntı karşısında İran, devlet ve millet olarak Türkiye’nin yanında oldukları ve olacakları yönünde destek mesajı vermiştir. Hatta bölgede Rusya, Çin, Türkiye, İran yakınlaşmasının yeni bir birliğe yol açacağı da öngörülebilir. Daha da ileri gidilecek olursa 1964 yılında Türkiye-İran-Pakistan arasında ekonomik gelişme temposunu hızlandırmak, haberleşme ve ulaştırma, ticaret, petrol, turizm, bankacılık ve sigortacılık, teknik ve kültürel alanlarda işbirliğini sağlamaya yönelik bir örgütlenmeye gidilmesi için kurulan RCD gibi “bölgesel kalkınma teşkilatı” kurulmalıdır.

Bölgede sadece ekonomik olmayan önemli bir oyun vardır. Unutulmaması gereken İran hapşurursa Türkiye nezle olur, Türkiye hapşurursa İran nezle olur…