…

KAPİTALİZMİN SONU BU VİRÜSÜN ELİNDEN Mİ OLACAK?

“Atalarımız ecel geldi cihane, baş ağrısı bahane” demiştir, var olan her şey bir gün sona erer, daha da doğrusu dönüşür, başka bir biçime evrilir. Tüm canlılar gibi, bir canlı türü olan İnsanlar ve insanların bir araya gelmesi ile oluşan topluluklarda doğal olarak sonu olan varlıklardır. Bu kural sadece insan gibi somut varlıklar için değil, insanlar tarafından oluşturulan soyut varlıklar ve sistemler içinde geçerlidir ve benzer şekilde işler, sistemlerinde sonu vardır, dönüşür, evrilir ve değişirler.

Toprağın birincil üretim faktörü olduğu ve toprak sahipliği esasında örgütlenmiş olan tarım toplumlarında toprak hanedanlarının iktidar olduğu monarşiler, feodalizm egemendi. Firavunlar, imparatorlar, krallar, çarlar, sultan ve padişahlar bu sistemlerin en üst katında bulunan, iktidar ve egemenliği tekellerinde tutan kişilerdi.

Üretim biçiminin değişmesi, tarım toplumlarının sanayi toplumlarına dönüşmesi ile beraber feodal sistem yok oldu, toprak hanedanlarının gücü, egemenlik ve iktidarı son buldu.

Feodalizm sona erdiğinden beri ise kapitalizm dünyadaki egemen sistemdir, bütün dünyaya da başta İngiltere olmak üzere sanayi devriminin gerçekleştiği Avrupa‘dan yayılmıştır.

Sanayi çağı adı verilen üretim biçiminde makine ve fabrika gibi sermaye olarak tanımlanan unsurlar birincil üretim faktörüdür, bunlar olmadan sınai üretim hiçbir şekilde yapılamaz.

En geniş tanımıyla kapitalizm, kapitalin birincil üretim faktörü olduğu sistemlere verilen addır. Ekonomi biliminde kapital ya da Türkçe adı ile sermaye; mal ya da hizmet üretmek amacıyla kullanılan makine, fabrika gibi fiziksel araçlar olarak tanımlanmaktadır. Sanayi çağının üst yapısı ise kapitalizmdir, üretilen ve tüketilen mal ve hizmetlerde kapitalin ağırlığı çok fazladır.

Sanayi çağında toplumlara egemen olan sistemleri, kapitalin sahipliği ya da mülkiyeti bakımından tasnif edersek:

1- Kapitalin bireylere ait ve özel mülkiyete konu olduğu liberal sistemler,

2- Kapitalin topluma ait olduğu sosyalist ya da komünist sistemler,

olmak üzere ikiye ayrıldığını görürüz.

Kapital başta olmak üzere, üretim araçlarının özel mülkiyete tabi olması üretimin, toplumsal ihtiyaçları karşılamak için değil, üretim araçlarını elinde tutan sınıfın kar etmesi için yapılmasına neden olur. Daha fazla kar elde etme isteği tam rekabet koşullarının sağlanabildiği iklimlerde toplumsal evrimin hızlanmasına yol açsa da, tam rekabetin sağlanamadığı koşullarda tekel ve kartellere yol açmakta ve toplumsal evrimin yavaşlamasına yol açmaktadır.

Kapital başta olmak üzere, üretim araçlarının kamusal mülkiyete tabi olması durumunda ise üretimin, toplumsal ihtiyaçları karşılamak için yapılacağı iddia edilse dahi, çoğu zaman rekabet eksikliği, kaynakların verimsiz kullanılması ve planlamanın yanlış yapılması nedeniyle toplumsal evrim gene yavaşlayabilmektedir.

Kapitalist dönemde kurulmuş bütün sistemler aslında, ağırlıkları farklı olsa dahi her iki sisteminde birlikte kullanıldığı karma üst yapılardır.

Lakin bunların tamamı sanayi çağının yani kapitalist dönemin sorun ve çelişkileri, artık sanayi çağı bitiyor ve bilgi çağı adı verilen yeni bir dönem başlıyor. Bu dönemde şüphesizdir ki bilgi birincil üretim faktörü olacaktır.

Bu çağın üretim biçimi tarım ya da sanayi çağına göre çok farklı olacak, üretim ve tüketim ilişkileri çok ama çok farklılaşacak. Doğal olarak bu çağın üst yapısı da kendine özgü olacak ve hem tarım çağı ve hem de sanayi çağı üst yapılarına göre radikal şekilde farklılaşacaktır.

Bilgi çağı başlayıp, sanayi çağı sona ererken doğal olarak kapitalist dönemde bitmektedir, nasıl tarım çağının toprak hanedanları sanayi çağına geçişle beraber egemenlik, iktidar ve zenginliklerini kaybedip sermaye hanedanlarına devretmek zorunda kaldılarsa, şimdi de aynı şekilde sermaye hanedanları ya da sermayeye sahip olan sınıflar benzer bir son ile karşılaşacaklardır.

Yaşadığımız bu virüs salgınının küresel ölçekte ekonomiyi ve sistemleri derinden etkileyeceği artık aşikar, bu etki muhakkak ki kapitalist sistemin sonunu hızlandırıcı yönde olacaktır, lakin ne kadar hızlandırır, bu arkaik sistemin sonunu getirmekte ne kadar etkili olur, bu birazda salgının seyrine bağlı ve elbette bugünden bilmek mümkün değil.