…

KIBRIS’TA PSİKOLOJİK ALGI VE KARA PROPAGANDA

Giriş     

Londra ve Zürih’te görüşülen ve 19 Şubat 1959 günü kabul edilip imzalanan ve Kıbrıs Cumhuriyeti’nin yapısını ortaya koyan anlaşma Kıbrıs’ta %60’ı Rumlardan, geriye kalanı da Türklerden oluşacak 2000 kişilik bir ordu öngörmektedir. 16 Ağustos 1960 tarihinde Kıbrıs Türk toplumu ile Rumlar arasında uzun, yorucu ve hayli zorlu görüşmeler sonrasında Türkiye, İngiltere ve Yunanistan’ın garantörlüğü altında Kıbrıs Cumhuriyeti kurulur. Ancak kurulan bu yeni devlet daha rüştünü ispat edemeden 21 Aralık 1963 günü Rumların Akritas Planı çerçevesinde Megali İdea’yı gerçekleştirmek ve Enosis yolunda adayı Yunanistan’ın bir parçası haline getirmek için giriştikleri topyekûn imha hareketiyle ortadan kalkar. Kıbrıs Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla beraber ilk günlerde İngiliz idaresinden kalan bazı pullar üzerine Türkçe ve Rumca olarak sürşarj yapılır ve bunlar posta haberleşmesinde kullanılır. Öte yandan Kıbrıs Cumhuriyeti’nin kurulmasından hemen bir gün önce 15 Ağustos 1960 günü Rumlar tarafından tedavüle çıkartılan “İngiliz İdaresi’nin Son Günü” amblemli bir özel zarfın üzerinde Başpiskopos Makarios’la birlikte adayı kan gölüne çeviren Georges Grivas’ın da resimleri bulunmaktadır. Zarfta ayrıca Grivas’ın EOKA faaliyetleri sırasında kullandığı kod ismi “Dighenis” ve “EOKA” ifadeleri de yer almaktadır. Böylece Rumlar açısından kurulacak olan yeni devletin hangi anlama geldiği de açıkça kendini göstermiş olur. Aynı gün Türkiye ise iki farklı değerde pul tedavüle çıkartarak Kıbrıs Cumhuriyeti’ni kutlar. Öte yandan Rum propagandalarını destekleyen ve adanın Yunanlaşmasını isteyerek İngiliz politikalarını eleştiren kartpostallar da bugünlerde piyasaya sürülmüş durumdadır. “Eğer bu bir renk sorunuysa” yazılı İngilizce, Rumca, Fransızca, Almanca ve Yunanca yazılı renklendirilmiş kartta İngilizler özgürlüğe giden yolda sömürgelerini kullanırken görülmektedir. Aynı temalı bir başka kartta ise “Kıbrıs’a dünya özgürlüğü için ihtiyacımız var.” denilirken ada bir İngiliz topunun üzerine bağlanmış durumdadır. Yapılan anlaşmaya göre Kıbrıs Cumhuriyeti tarafından basılan bütün değerli kâğıtların üzerinde (resmi pul, damga pulu, posta pulu, para, vb) Türkçe, Rumca ve İngilizce olarak Kıbrıs ifadesi yazılı olacaktır; ancak bütün bunlar sadece kâğıt üzerinde kalır ve devlet idaresi sadece Rumlara hizmet eden bir kurum haline dönüşür. Posta İdaresi tarafından tedavüle çıkartılan her yeni pul serisinde Türkçe ibareler devamlı olarak küçültülür ve bu durum 1963 yılına kadar bu şekilde devam eder. Türk toplumu üzerinde baskılarını gittikçe arttıran Rumlar bir yandan da uyguladıkları ince taktiklerle uluslararası platformlarda Türklerin hep oyunbozan ve kuralları hiçe sayan bir davranış içinde oldukları mesajını verirler. Örneğin Kıbrıs Cumhuriyeti tarafından 5 Mayıs 1964 tarihinde tedavüle çıkartılan pul serisi “BM Kararlarına Saygı” konuludur. Bu dönemde Rumların propagandaya yönelik olarak uyguladıkları bir başka damga ise “Self-Determination for Cyprus” damgasıdır ve adada nüfus çoğunluğunu ellerinde tuttuklarını belirten Rumlar kendi kaderlerini kendilerinin tespitini istemektedirler. Kıbrıs’ta Rum saldırılarıyla birlikte olayların artarak devam etmesi sonrasında Kıbrıs’ta 17 Mart 1964 tarihinde BM Barış Gücü göreve başlar. Bu dönemde olaylar özellikle Erenköy bölgesinde yoğunlaşır ve Ağustos 1964 döneminden itibaren artarak devam eder. Özellikle Yzb. Cengiz Topel’in de aralarında bulunduğu Türk pilotları idaresindeki savaş uçakları aracılığıyla bölgede uyarı uçuşları yapılması, ancak bu uyarıların dikkate alınmaması üzerine Hava Kuvvetleri tarafından uyarı amaçlı harekâta başlanması üzerine Rumlar da karşı propaganda faaliyetine başlarlar ve posta yoluyla özellikle Kıbrıs dışına gönderilen her türlü mektup üzerine iki tarafında Napalm bombası bulunan “Turkish Bombs on Cyprus Endangered World Peace–Kıbrıs’ta Türk Bombaları Dünya Barışını Tehdit Ediyor.” şeklinde bir damga vururlar. Kıbrıs’ta neler olup bittiğini bilmeyen dünya kamuoyu ise Rumlar tarafından gönderilen mektupların üzerinde Napalm bombalarını görünce ne olup bittiğini anlamadan hemen ön yargılı bir düşüncenin içerisine girerler. Rumların bu damgayı ada içerisinde değil sadece ada dışına gönderilecek mektup, kart, paket, kutu, gazete ve dergiler üzerine vurmasıyla da istedikleri sonuç fazlasıyla elde edilir. Bu damga uygulamasını Rumlar özellikle BM Barış Gücü’nün mektupları başta olmak üzere İngiltere, ABD, Almanya, Fransa gibi Avrupa ve dünya devletlerinde ve özellikle bu ülkelerdeki Rum ve Yunanların destekleri ve propaganda faaliyetleri aracılığıyla çok iyi uygularlar.

20 TEMMUZ 1974

Kıbrıs’ta önce EOKA, daha sonra da EOKA-B’yi kuran ve yüzlerce insanı katleden Grivas’ı destekleyen Yunan Cuntası, EOKA-B’ ye Makarios’a karşı harekete geçilmesi emrini verir. Bunun üzerine askerlik kısaltılır ve bir temizlik hareketi başlatılır. Yunanistan darbeyi organize etmek üzere 14 temmuz 1974 tarihinde Tuğgeneral Mihail Georgitsiz komutasında bir grup subayı Lefkoşa’ya gönderir. Makarios’un milis ve polis teşkilatında aldığı tedbirler üzerine darbenin gündüz yapılması kararlaştırılır ve Afrodit-3 Harekâtı, 15 temmuz 1974 saat 08.00’de “Makarios Hastaneye Girdi.“ mesajıyla başlatılır. Darbe gerçekleşir ve makarios’un kaçtığı Baf hariç bütün bölgeler Sampson’un adamlarınca kontrol altına alınır. Makarios’u ortadan kaldırmak, Nikos Sampson’u “Kukla Başkan“  yapmak için başlatılan hareketin hedefi, Enosis’e yönelik olarak Makarios’tan kurtulup adanın Yunanistan’a bağlanmasını sağlamak ve adada yaşayan Türklerin yok edilmesidir. 21 Aralık 1963 tarihinde Akritas Planı çerçevesinde Kıbrıslı Türkleri topyekün yok etmeye ve adayı Yunanistan’a bağlamaya yönelik olarak harekete eden Rumlar aynı girişimi 15 Temmuz 1974 günü bir kere daha tekrarlarlar. Garantörlük Anlaşması’na bağlı olarak adadaki oldubittiye müdahale ve ortak harekât konusunda İngilizler son derece isteksiz davranırlar. Yunanistan’ın umursamaz ve isteksiz davranışları sonucunda da Garanti Anlaşması’na göre Türkiye’ye müdahale hakkı doğar ve harekât 20 temmuz 1974 günü Pladini Plajı’nda başlatılır. Bu arada harekâtın başlamasıyla beraber mukavemet göstermeyen, elindeki silahını teslim eden Rum ve Yunanların koruma altına alınacağı ve kendilerine zarar verilmeyeceği yönünde bildiriler hazırlanır ve Türkçe-Rumca hazırlanan bu duyurular bütün cadde ve sokaklara asılır. Türkiye Cumhuriyeti PTT Genel Müdürlüğü de 20 Temmuz 1974 Kıbrıs Barış Harekâtı için 26 Ağustos 1974 tarihinde özel pul ve özel bir damga uygulaması gerçekleştirmiştir. Bu dönemden sonrası Rumların gerek Kıbrıs Türkleri, KTKD ve KKTC gerekse Türkiye aleyhindeki propagandalarının en yoğun yaşanacağı dönem olacaktır. Özellikle Kıbrıs Türk Federe Devleti’nin kurulmasının ardından Dünya Postalar Birliği (Universal Postale Union-UPU)’nin Rumlar ve Yunanlar lehine karar vermesiyle KTKD ve bugün de KKTC “yasadışı” ve “yok” kabul edilir ve Kıbrıs Türkleri tarafından özellikle İngiltere, ABD, Avustralya, Kanada gibi Rumların ve Yunanların da yoğun olarak yaşadıkları yerlere gönderilen mektupların üzerindeki KTKD veya KKTC pulları üzerleri boyayla kapatılmak suretiyle imha edilir. Yurtdışından Mersin-10 Turkey kod numarası yazılmadan KTKD veya KKTC’ye gönderilen mektuplar da GKRY posta idaresinin eline geçtiğinden bu mektuplar da ya imha edilerek alıcısına teslim edilmez ya da pulların üzeri boyanıp karalanır.

1974 Kıbrıs Barış Harekâtı Sonrası Rum Propagandası 

20 Temmuz 1974 sonrasında adanın fiilen ikiye ayrılmasının ardından Rum Posta İdaresi ve Yunanistan Posta İdaresi bir yandan adada oluşan bu yeni durumu protesto etmek, bir yandan da bilgi kirliliği yaratmak amacıyla farklı posta damgaları, kaşeler, pullar ve kart-maksimumlar çıkartmaya başlarlar. Bunların tamamı 20 Temmuz gibi veya 8 Mart Dünya Kadınlar Günü gibi özel günlerde piyasaya sürülür ve özellikle ada dışına gönderilen postada kullanılır. 1974’den bu yana Rum Posta İdaresi ayrıca bütün matbu evrak ve posta gönderilerinin üzerin vrulması zorunlu olan Göçmenler Fonu yararına 3 puldan oluşan bir seri de bastırır. Öksüz bir Rum çocuk, öksüz ve yetim kalmış dikenli teller arasında bir Rum çocuk ve annesinin kucağında çaresiz ağlayan bir Rum çocuğu gösteren bu pullar halen kullanımdadır. Bu bağlamda Rumlar tarafından ada dışına gönderilen mektuplar üzerine vurulan Kıbrıs Türkleri, Barış Harekâtı ve Türkiye aleyhtarı özel damgalar arasında şunlar da bulunmaktadır;

1- 1 Ekim 1974 tarihli “Help the People of Cyprus.220.000 Refugees are Homeless. 220.000 Kıbrıslıya yardım edin. Mülteciler Evsizdir.” kaşeli zarf. Bu propaganda kaşesi her yıl tekrarlanmıştır.

2- “Don’t Forget Cyprus. Kıbrıs’ı Unutmayın.” Bu özel zarfta adanın kuzeyi kanlar içinde betimlenmektedir.

3- 18 Mart 1983 tarihinde Atina’da kullanılan dikdörtgen içinde “Remember Cyprus/Kıbrıs’ı Unutmayın” kaşesi.

4- “Akhna Forest Refugee Camp/ Akhn Ormanı Mülteci Kampı” damgası. Bugüne kadar böyle bir mülteci kampı tespit edilememesine rağmen Rumlar hayali bu kampla ilgili özel damga çıkartmaya devam ederler.

5- Anzio Refugee Camp/ Anzio Mülteci Kampı damgası. Bugüne kadar böyle bir mülteci kampı tespit edilememesine rağmen Rumlar hayali bu kampla ilgili özel damga çıkartmaya devam ederler.

15 Temmuz 1993 tarihli uygulamada zarfın üzerinde perişan halde Rum göçmenler bulunmaktadır. Özel kaşede ise 20 Temmuz 1974-20 Temmuz 1993 Cyprus Should not Be The Exception in the Unity Process/Kıbrıs Birleşme Sürecinde Bir İstisna Olmamalıdır.” yazmakta ayrıca ”19 Years of Turkish Occupation/Türk İşgalinin 19 Yılı” denilmektedir. Yukarıdaki damga sözde “Türk işgalinin 5, 6, 7, 8…26. Yılı “ şeklinde her yıl kullanılmaktadır.

6- 24 Temmuz 1987 tarihli kaşede yetim kalmış Rum çocuğu çaresizlik içinde tellerin arkasında görünürken damga da “War Orphans’ Week/Savaşta Yetim Kalmışlar Haftası” anısına çıkartılmıştır.

7- 24 Temmuz 1988 tarihli kaşede yetim kalmış Rum çocuğu çaresizlik içinde tellerin arkasında görünürken damga da “War Orphans’ Week/Savaşta Yetim Kalmışlar Haftası” anısına çıkartılmıştır. Bu damga da 1974 yılından bu yana hiç aksatılmadan Rumlar tarafından uygulanmaya devam edilmektedir.

8- 20 Temmuz 1985 tarihli adanın kuzeyini kanlar içinde gösteren ve 1974-1985 sürecinde yaşanılan sözde acıları betimleyen propaganda zarfı ve Rumca özel kaşesi

9- 15 Nisan 1987 tarihli ve “Bring Happiness Back To Me/Bana Tekrar Mutluluk Getir” yazılı zarfta “Cyprus Still Bleeding.1619 are Still Missing Due To Turkish Invasion We Have The Right To Know/Kıbrıs Hala Kanamaya Devam Ediyor. 1619 Kişi 20 Temmuz 1974 Türk İşgali Nedeniyle Kayıptır. Bilme Hakkımız Var” kaşeli propaganda zarfı. Bu propaganda kaşesi Rumlar tarafından her yıl uygulanmaktadır.

10- 1 Temmuz 1987 tarihli ve Rumca olarak “Bana Tekrar Mutluluk Getir” yazılı zarfta “Kıbrıs Hala Kanamaya Devam Ediyor. 1619 Kişi 20 Temmuz 1974 Türk İşgali Nedeniyle Kayıptır. Bilme Hakkımız Var” kaşeli propaganda zarfı

11- Yunanistan’dan İzmir’e gönderilmiş ve zarfın arka kapağında Yunan bayrağının bulunduğu yuvarlak bir özel damgada “Macedonia is Greek-Salonica/Makedonya Yunan’dır. Selanik” kaşesi bulunan propaganda materyali

12- “Remember The Refugees of Cyprus. They Have The Right To Go Home/Kıbrıslı Mültecileri Unutmayın. Onların da Evlerine Gitme Hakları var.” Yazılı Fransızca ve İngilizce hazırlanmış özerl kaşe.

13- 8 Mart Dünya Kadınlar Günü dolayısıyla çıkartılan “Justice For Cyprus/Kıbrıs’a Adaet” propaganda kaşesi

14- 27 Mart Dünya Tiyatrolar Günü amacıyla çıkartılmış “Freedom To Our Ancent Theatres/Antik Tiyatrolarımıza Özgürlük” İngilizce ve Rumca kaşesiyle her yıl çıkartılan propaganda materyali

15- 2 Şubat 1987 tarihli “Cypriot Women Demand To Return Home/Kıbrıslı Kadınlar Evlerine Dönmek İstiyorlar” damgası

16- 17 Temmuz 1985 tarihinde Pire’de uygulanan “The Security Council Decision For Cyprus/Kıbrıs İçin Güvenlik Konseyi Kararı” kaşeli propaganda zarfı

17- Genellikle her 8 Mart Kadınlar Günü’nde ve özellikle Derinya bölgesinde kullanılan “Women Walk Home/Kadınlar Evlerine Yürüyorlar.” propaganda kaşesi.

18- Hoşgörü merkezi olması gereken ibadethaneleri de bu uğurda kullanmaktan ve istimar etmekten çekinmeyen Rum Posta İdaresi KKTC’nin en uç noktasındaki Apostolos Andreas Manastırı’nın bulunduğu özel karta aynı manastırla ilgili özel damga uygulamış ve bu manastırı “Symbol of Struggle for Freedom and Return/Geri Dönüş ve Özgürlük Mücadelemizin Sembolü” olarak nitelendirmiştir.

19- 15 Ocak 1987 tarihli “Cyprus Demands Restoration of Human Rights/Kıbrıs İnsan Haklarının Düzeltilmesini Talep Ediyor.” propaganda kaşesi

20- 1974 Barış Harekâtı sonrasında dönemin ABD Dışişleri Bakanı Henry Kissinger’ı kötü bir Osmanlı tipi olarak gösteren kırmızı fesli, göbekli ve göbeğinin üzerinde ay-yıldız bulunan propaganda kartı

21- “Think of Cyprus/Kıbrıs’ı Düşünün” kaşeli propaganda zarfı

22- “Greek Postal Services have refused to forward this letter to the addressee and it has been returned through UN authorities to the Postal Authorities of the TRNC. We regret the incovenience caused by this unhuman behaviour of the Greek postal authorities./Yunan Posta Dairesi bu mektubu adresine ulaştırmayı reddetmiş ve mektup BM vasıtasıyla KKTC Posta Dairesi’ne iade edilmiştir. Yaşanan bu olumsuzluk ve Yunan Posta Dairesi’nin bu insanlık dışı davranışından dolayı üzgünüz.” kaşesiyle göndericiye iade edilen ve Yunanistan veya Güney Kıbrıs’a kabul edilmeyen Türk mektupları

23- 1974 Barış Harekâtı sonrasında Kıbrıs adasını kanlar içinde ikiye ayrılmış ve kurukafadan bombalar savuran Türk betimlemesiyle aktaran propaganda kartları

1974 Kıbrıs Barış Harekâtı sonrasında Rum Posta İdaresi tarafından çıkartılan Türkiye ve KKTC aleyhtarı pullar ve ilk gün zarfları (first day cover) ile kart-maksimumlar ise şunlardır;

1- 20 Temmuz 1984 tarihli 18 ve 20 cent değerli iki puldan oluşan seri. Pullardan birisi KKTC topraklarını yangın yeri olarak gösterirken diğeri adanın tamamını tel örgüler içerisinde Türk askerinin kontrolünde göstermektedir. Bu iki pulun ayrıca kart-maksimumları da yapılmıştır. Aynı tarihli pulun kart-maksimumu adayı tam anlamıyla yangın yeri olarak göstermektedir.

2- 10 Kasım 1975, 4 Eylül 1975, 18 Temmuz 1984, 9 Kasım 1992, 10 Kasım 1975, 10 Ocak 1977, 26 Temmuz 1993, 22 Aralık 1977, 29 Eylül 1990 tarihli Mülteciler Fonu Yardım Pulu

3- 3 Nisan 1995 tarihli Kıbrıs’ta kayıp olduğu iddia edilen 1619 Rum’la ilgili resim bulunan, “Do Not Forget The 1619 Missing Persons/1619 Kayıp Kişiyi Unutma.” yazılı ve Kıbrıs adasının tam ortasında çaresiz bir Rum’u betimleyen propaganda özel damgası

4- 7 Ekim 1991 tarihli Mülteciler Fonu Yardım Pulu. Özel damganın üzerinde sözde mültecilerin kaldığı çadırlar bulunmaktadır. Bu seri kapsamında basılan 5 cent değerli pulda ayrıca annesinin kucağında babasız kalmış bir Rum çocuğu da bulunmaktadır.

5- 10 Temmuz 1984 tarihli Kıbrıslı Rumları haç önünde 1974 yılında acı çekerken gösteren özel zarfta 20 ve 32 cent değerinde iki pulda Kıbrıs dikenli teller arasında ve kan bulanmış kuzey Kıbrıs tarafında Türk tankları ezip geçerken gösteren, aynı konulu özel damgayla da tamlanmış ilk gün zarfı

6- 31 Mart 1995 tarihinde EOKA’nın 40. Yılı münasebetiyle üzerinde halen Lefkoşa’nın Rum tarafında kalan EOKA mensupları anısına dikilmiş heykeller silsilesinin bulunduğu pul piyasaya sürülür.

7- 20 Temmuz 1999 tarihinde tedavüle çıkartılan ve Kıbrıs adasını dikenli teller içinde gösteren, Mülteciler Fonu Yardım Pulu resimleri bulunan ve “25 Years of Illegal Turkish Military Occupation. 25 Years of Injustice 1974-1999/ Kanundışı Türk İşgalinin 25 Yılı. Adaletsizliğin 25 Yılı 1974-1999” yazılı propaganda materyali

8- “Solidarity With Cyprus/Kıbrıs’la Dayanışma” ifadesiyle Rm Posta İdaresi tarafından piyasaya sürülen çaresiz bir Rum kadını betimleyen propaganda kartı

9- 27 Haziran 1994 tarihli İnsan Hakları konulu 10 ve 50 cent değerli iki pulun üzerinde ise kültürel mirasa saldıran Türk askeri, korkudan çaresiz kalmış siviller ve Kıbrıs’ı talan eden Türk askerinin postalları bulunmaktadır.

10- EOKA’nın 50. yılında 50 cent değerinde çaresizlik içinde ağlayan yalnız bir Rum kadını betimleyen özel pul, özel damga ve özel kart-maksimum uygulaması yapılır.

11- EOKA’nın 25. ve 30. Yılı nedeniyle 1 Nisan 1980 ve 1985 günü çıkartılan özel damga

13- EOKA lideri Grivas adına çıkartılmış 23 Ocak 1983 ve 23 Ocak 1988 tarihli özel zarf

15- EOKA tedhiş örgütünün en eli kanlı katillerinden Gregoris Afxentiou adına çıkartılmış özel pul, damga ve kart-maksimum

16- Kıbrıs’ta EOKA mensubu 13 kişinin idam edildikten sonra defnedildikleri yeri gösteren özel pul, damga ve kart-maksimum

17- Rumlar tarafından 2012 yılında ayrıca sözde Türkler tarafından tahrip ve imha edildiği belirtilen Avgasida Manastırı, St. Theomianos Kilisesi, Panagia Kilisesi’yle ilgili özel pul, damga ve kart-maksimum çıkartılır.

18- Telemachos Kanthos’un “1974’ün Kara Yaz Mevsimi” adlı tablosundan esinlenerek hazırlanmış Kıbrıs Barış Harekâtı’nı eleştiren özel pul ve damga

19- 3 Ekim 1987 tarihinde Girne’de Batık Gemi Müzesi’nde bulunan ve dünyanın en eski ticaret gemisi olarak da bilinen gemiyle ilgili 4 puldan oluşan bir pul serisi çıkartan Rum Posta İdaresi aynı konuyla ilgili olarak bir de kart-maksimum hazırlar ve geminin “işgal edilmiş Girne Kalesi’nde Türkler tarafından” tutulduğunu belirtir.

20- Başpiskopos Makarios konulu ölümünden önce ve sonra bol miktarda özel pul, zarf ve damga çıkartan Rum Posta İdaresi yeni Başpiskopos Hrisostomos’la ilgili de aynı stratejisine devam eder.

KAYNAKÇA      

A-ARŞİV KAYNAKLARI

a) Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA)

b) Ulvi Keser Özel Arşivi (UKÖA)

c) Kızılay Genel Müdürlüğü Arşivi (KGMA)

ç) Kıbrıs Türk Milli Arşivi (KTMA), Kıbrıs Barış Harekâtı Dosyası