1. Giriş:

Bu makalede zaman zaman çeşitli basın yayın organlarınca da kamuoyunun gündemine getirilen bir iddiayı irdelemek istiyorum. Özellikle II.Dünya Savaşı’ndan sonra çift  kutuplu olarak şekillenen dünya ve gizli servislerin hep gündemde olduğu soğuk savaş yıllarında nükleer teknoloji yarışı da hep zirvede olmuştur. Bununla birlikte ülkeler ve gizli servisler arasında da çeşitli suikast ve ölümlerden sonra ispatlanamayan çeşitli komplo teorileri veya suçlamalar dile getirilmiştir: Bazı insanların yiyecek yoluyla vücuda verilen radyoaktif maddeler vasıtasıyla zehirlendikleri iddia edilmiştir.

Acaba iddia edildiği gibi, yiyecek maddeleri ile vücuda alınan radyasyon insanların sağlığını bozar mı, hatta onların ölümüne neden olabilir mi? Bu sorunun cevabını verebilmek için öncelikle radyasyon nedir, çeşitleri nelerdir, vücuda hangi yollarla etki eder gelin buna bir göz atalım.

2. Radyasyon ve Radyoaktivite:

Radyasyon, elektromanyetik dalgalar veya atom altı parçacıklar formunda bir enerjidir. Radyoaktivite, radyasyon yayan kararsız atom çekirdeğinde kendiliğinden olan değişimdir. Bu değişim, atomun bozunması olarak adlandırılır. Genellikle, radyoaktif atomlar, ilgili kimyasal elementin “radyonüklitleri” (ışıl çekirdekleri) veya “radyoaktif izotopları” olarak adlandırılırlar.

Parçacık veya elektromanyetik dalga formundaki radyasyon, etkileştiği atomların elektronlarını koparacak kadar yeterli enerjiye sahipse atomlar yüklü hale gelir ve iyonlaşmış olur. Bu da iyonlaştırıcı radyasyon olarak adlandırılır. Etkileşim sonucunda oluşan iyonlar, hücrelere hasar veren kimyasal değişimlere neden olabilecek kapasitedirler. Parçacık veya elektromanyetik formdaki radyasyon, atomları iyonlaştırmada yeterli enerjiye sahip değilse iyonlaştırıcı olmayan radyasyon olarak adlandırılır.

İyonlaştırıcı radyasyon alfa parçacıkları, beta parçacıkları, nötron veya gama ışınları ve X-ışınları olarak bilinen elektromanyetik radyasyon formunda olabilir. İyonlaştırıcı radyasyonun her bir tipi, madde (insan vücudu da dâhil) ile farklı şekilde etkileşir ve bunların her biri, farklı tipteki malzemeyle etkin bir şekilde durdurulabilir (Şekle bknz).

Farklı Radyasyon Tipleri İçin Giricilik Mesafeleri

3. Alfa Parçacığı:

Alfa radyasyonu veya alfa ışını (α) ; daha büyük kararsız atom çekirdeği tarafından yayınlanan, pozitif olarak yüklü bir helyum çekirdeğidir. Nispeten daha ağır bir parçacık olmasına rağmen alfa ışınları veya radyasyonları, havada sadece 1-2 cm.’lik kısa menzile sahip olup, ince kâğıt yüzeyi ya da vücudun derisi tarafından tamamen soğurulabilmektedir. Bununla beraber, alfa parçacıkları, solunum ya da sindirim yoluyla vücuda alındıklarında, akciğer veya mide çeperlerindeki dokuların, yüksek radyasyonla ışınlanması sureti ile ciddi radyasyon zararları veya radyasyon hasarları oluşturmaktadır.

4. Sonuç: Silah Olarak Kullanılabilir Mi?

Alfa Parçacığı Amerikyum-241 ve Polonyum-210 izotoplarından doğal olarak yayılır, bu sıradan bir radyoaktif olaydır, ağır bir parçacık olduğundan girişimi beta ve gama ışımasına göre daha seyrektir. Polonyum-210’un ancak solunum, ağız yolu ile alındığı veya yaraya basıldığı takdirde etkili bir zehir halini aldığı ileri sürülmektedir. Ünlü Curie’lerin keşfettiği element, birkaç gün içinde vücuttan atılır, bir kısmı bu esnada kana geçebilir.

Bir atom küçüklüğünde olan bu maddenin vücuda girdikten sonra çeşitli etkileri vardır ki, bunlardan birisinin de kalp krizine yol açabileceği iddiasıdır. Radyoaktif ışık şeklinde kalbe sirayet eden alfa radyoaktivite zerreciğinin, kalbin yorgun düşmesi durumunda anında etki gösterebileceği savunulmaktadır.

Polonyum-210, nükleer teknolojiye sahip her ülkede elde edilebilir. Polonyum-210’un vücuttaki varlığı yalnızca saç testiyle değil, dışkı testleriyle ve diğer bazı yollarla da araştırılabilir ve bu uygulamalar yine yalnızca ABD’de değil, birçok ülkede yapılabilmektedir.

Alfa radyoaktivite zerreciklerinin bazı ülkelerde özel olarak üretildiği ve bir nevi suikast silahı olarak kullanıldığı iddia edilmektedir. Ancak iddia edildiği gibi, alfa parçacığının silah gibi kullanılıp ölüme sebep olabileceği, şimdiye kadar kullanılıp kullanılmadığı ve etkisi bilimsel olarak kanıtlanmamış, konunun uzmanlarınca da doğrulanmamıştır.

Kaynakça:

Ahmet Cangüzel Taner; Fizik Yüksek Mühendisi, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, (acant@taek.gov.tr).

1. Simge VAROL; Süleyman Demirel Üniversitesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, Cilt:1 Sayı:3 s.101-106, 2011.
2. http://www.susturucular.com/2011/11/alfa-radyoaktivite.html, erişim: 24 Haziran 2017.