Aydın, Germencik, Dampınarlı Yörük Sarı Mehmet Efe, 1893 yılında Dampınar’da doğmuştur. Milli Mücadele’nin isimsiz kahramanlardan, Kuvayı Milliye Efelerindendir.

İşgal günlerinde bazı köylerin direniş göstermemesi üzerine, kendi mıntıkasında mücadele eden Sarı Mehmet Efe köylülerini örgütleyip, işgale karşı direniş başlatmış ve Yunan askerleri ile savaşmaya başlamıştır.

Bu sebeple Germencik, Dampınar köyü üç kez Yunan askerlerinin saldırına uğramış ve yakılmıştır. İşgalcilerin yaptığı köy baskınlarında, yakalanan direnişçilere çeşitli işkenceler edilmiş ve birçokları şehit olmuştur.

‘‘Celal Bayar: Yunanlıları, Aydın’ın sağında solunda baskınlar, başkaldırmalar ve aldıkları mübalağalı haberler çileden çıkarıyordu. Türklerin ellerindeki silahları toplamaya karar verdiler ve büyük bir şiddetle işe koyuldular. Hâlbuki normal zamanlarda dahi halkın elinden silahını almak mühim bir meseledir. Halkın kendi hükümetine dahi bu yüzen isyan ettiği görülmüş vakalardandır.

Herkesin malından, canından ve aile namusundan emin olamadığı böyle bir zamanda müstevli düşmana elindeki müdafaa vasıtasını götürüp teslim etmesi havsalaya sığar iş değildi. Yunanlılar bu kararları ile başlarına bela almışlardı. Haziran’ın 26. Perşembe günü Aydın’da Yunan Kumandanı, halkı hükümet önünde topladı:

‘Ahali elinde 6000 silah vardır!’ Dedi. ‘Bunların 18 saatte, bir eksiksiz teslimini’ istedi. ‘Vermeyenlerin kurşuna dizileceğini’ söyledi. ‘Yunan işgalinin geçici değil sonsuz ve işgalin mahiyetinin ilhak olduğunun bilinmesini’ sözlerine ekledi.’’ [1]

Yunan askerlerinin bu girişimleri ve baskınlarından sonra Sarı Mehmet Efe, İncirliovalı Durmuş Ali Efe ile birlikte hareket etmeye başlamış daha sonra da Yörük Ali Efe Müfrezesi ile birleşmiştir.

Yörük Ali Efe gibi Sarı Mehmet Efe’de Sarıtekeli Yörük Aşiretindendir. Dolayısı ile Yörük Efe ile eskiden gelen dostluk bağları vardır. Bu yüzden Yörük Ali Efe tarafından kendisine güvenilmekte ve görevler verilmektedir. Ayrıca bölgedeki Kuvayı Milliye Komutanları ile birlikte çalışmaktadır.

Mücadele esnasında yerli iş birlikçilerin ihbarı ile Yunan askerleri tarafından bir süre sonra pusuya düşürülerek esir alınan Sarı Mehmet Efe, 2 ay kadar Ortaklar ’da bir Yunan karakolunda tutuklu kalmıştır. Daha sonra nöbetçinin dikkatsizliğinden faydalanarak, nöbetçiyi öldürüp kaçmayı başaran Sarı Mehmet Efe, on Yunan askerinin arkasından sıktığı kurşunlardan kurtulmuş ve yara almadan mücadeleye kaldığı yerden devam etmiştir.

Demirci Mehmet Efe ile de birlikte hareket eden Sarı Mehmet Efe, Germencik, Erbeyli, Tire ve Aydın’da çatışmalara katılmış ve yurdumuzun işgalden kurtarılması için zafere kadar savaşmıştır.

Zaferden sonra torunlarına o Yunan karakolundan kaçtığı günü anlatırken; ‘‘Öldürmeyen Allah öldürmüyor işte!’’  Demiştir.

Milli Mücadele günlerinin isimsiz kahramanlarından birisi olan Yörük Sarı Mehmet Efe, zaferden sonra köyüne çekilmiş ve 10.03.1980 tarihinde vefat etmiştir. [2]

***

[1] Bayar, Celal, Ben De Yazdım, cilt: 6, sayfa: 1920. Baha Matbaası, İstanbul, 1968.

[2] Yerel araştırma: Şahin Efe Yılmaz. Kaynak kişi: Sarı Mehmet Efe’nin torunu, Mehmet Sarı. Germencik, Dampınar Köyü.

– Fotoğraf arşiv: Mehmet Sarı.