Orduların tarihinde kendilerine özgü bazı kavramlar vardır: Örneğin, Almanların “Blitzkrieg” (Yıldırım Harbi), bizim “Mehmetçik” kavramımız gibi. Dünya ölçeğinde pek yaygınlaşmasa da, Almanlar “Innere Führung”un da böyle bir “Marka” (“Markenzeichen”) kavram olduğunu söylüyorlar.

Kavram

Almanya 12 Kasım 1955’te yeni bir ordu kurarken Üçüncü İmparatorluğun (Das Dritte Reich) Wehrmacht’ından farklı bir ordu kurmak istemiştir. Bu orduya Bundeswehr denilmiştir. Bundeswehr’in kendisi, Federal Almanya Hükümeti ve Parlamentosu, yeni orduyu hiçbir zaman Wehrmacht’ın halefi olarak görmemiştir. Bundeswehr, tamamen yeni bir Silahlı Kuvvetler anlayışı ile kurulmuştur.[1] Yeni Ordu, Wehrmacht’ın geleneklerine bağlı kalmak istememiştir. Bunu en belirgin şekilde insan yönetiminde görmekteyiz. Bundeswehr profesyonel askerlerin yönetim tarzlarına ve silâhaltındaki askerlere bakışlarına yeni bir anlayış getirmek ve bireyin hak ve özgürlükleri ile askeri vazife arasında bir denge kurmak istemiştir. Bu anlayışa “Innere Führung” denilmiştir. Türkçe’ye “İç Yönetim” şeklinde çevirilebilen bu kavramın resmi bir tanımı yapılmamıştır. Prensibin ucu açıktır; anlayışlardaki değişikliklere göre değiştirilebilmektedir. Bu husus talimnamelerde ve diğer resmi dökümanlarda daima vurgulanmıştır. Örneğin, ZDv 10/1 “Hilfen für die Innere Führung“ (“İç Yönetime yardım eden/ destek sağlayan hususlar”) ana talimnamesinde Askerlik Kanunu’nun 6ncı ve 7nci maddelerine atıfta bulunularak şöyle denilmektedir:” Innere Führung’un amacı, askerlerin görevlerini yerine getirmelerini sağlamak ve aynı zamanda haklarını garanti altına almaktır. Bundeswehr’in iç düzeninin dayandığı “Innere Führung” prensipleri askerlerin görevleri ile hakları arasındaki gergin ilişkiler arasında denge sağlar… “Innere Führung”un prensipleri ve bunların hayata geçirilmesi toplumdaki ruhsal, politik ve teknik gelişmelere açıktır.”[2]

“Innere Führung” konsepti askerleri “Üniformalı Yurttaş” olarak tanımlamaktadır.  İlk kez 19.Yüzyıl Prusya Ordusu’nda reformcu Scharnhorst tarafından kullanılan bu kavram, ordu mensuplarını özgür bireyler, sorumlu yurttaşlar ve profesyonel askerler olarak nitelemekte ve askerlerin özgür iradeleri ile içinde bulundukları topluma karşı sorumluluklarını yerine getirecekleri, toplumun değerlerini tanıyacakları ve kendi hayatları pahasına bu toplumu koruyacakları varsayımına dayanmaktadır.[3]

“Innere Führung” bireyin sorumluluk duygusuyla davranması ve hizmetlerin yürütülmesi ile ilgili esasları belirleyen, İnsan Yönetimi’ne ve askerlerin birbirleriyle ilişkilerine yön veren bir kavramdır. “Innere Führung” için tek bir tarif yoktur; o, insan onuru, özgürlük, barış, adalet, eşitlik, dayanışma ve demokrasi gibi değerleri, norm ve yasaları esas alan bir konsepttir. “Innere Führung” konsepti, anayasanın verdiği görevleri yerine getirmek için demokratik hukuk devletinin özgürlük prensibi ile Silahlı Kuvvetlerin düzen ve görev prensibi arasında uyum sağlar. “Innere Führung” bireyin düşünme ve körü körüne itaat etmeme sorumluluğu anlamı da taşımaktadır.[4]

Bundeswehr “Mutlak İtaat” kavramını kabul etmemektedir. Son kararı insanın kendi vicdanının vereceğini belirtmektedir. Tarih Eğitimi’nin, Politik Eğitim’in ve Hayat Bilgisi derslerinin amacı vicdanları eğitmektir. Vatandaşlık bilinciyle hareket etmek için tarih ve politik eğitim şarttır. Tarih eğitiminde hukuk düzeninin değerlerinin nasıl geliştiği, tarihi arka planında neler bulunduğu, hangi tarihi örneklerin gelenek olarak kabul edileceği, hangilerinin edilmeyeceği anlatılmaktadır. Politik eğitimde güncel siyasi ve toplumsal gelişmeler tartışılmaktadır. “Üniformalı Yurttaş”ın sosyo-politik olayları değerlendirebilmesi için bu konularda bilgi sahibi olması ve düşünmesi gerekmektedir. Bu konu, tüm garnizonlarda yürütülecek politik eğitim etkinlikleri ve derslerin konusudur. Ağırlıklı olarak asker din görevlileri tarafından verilen Hayat Bilgisi derslerinde ahlak ile ilgili konular ele alınmaktadır. “Innere Führung” sadece bir ders konusu değildir. O, her askerin kişiliği ile ilgili bir konudur. Kendini idare etmesini bilenler; yani tarihi, siyasi ve ahlaki konularda bilgi sahibi olarak kararlar alabilenler başkalarını da yönetebilirler. Bilgi sahibi bir vicdan ve kendi kendine düşünebilme yeteneği “Innere Führung”un temel direkleridir.[5]

Alman Silahlı Kuvvetleri’nin 2016 yılında yayınladığı Beyaz Kitap’ta (Weissbuch-2016) “Innere Führung” ile ilgili şu ifadeler yer almaktadır:

“ Innere Führung”, Silahlı Kuvvetlerde birey ve grup davranışlarının vazgeçilmez temelidir. Çünkü bireyin vicdanına temel teşkil eden moral değerleri esas alır. Bireyin demokratik özgürlük hakkı ile vazife ve itaat prensipleri arasında bir gerilim alanı mevcuttur. “Innere Führung” askerlere davranış güvenliği ve karar verme gücü sağlar, sorumluluk üstlenerek ahlaki kararlar vermeleri için cesaret ve güven verir.

“Innere Führung” askerlerin eğitimlerinin sadece silah ve teçhizat kullanma ile sınırlı olmasını değil, demokratik değerlerimizle bağlantılarını güçlendirmelerini de sağlar. Bu suretle, kökenleri, yönelimleri veya motivasyonları farklı insanların kişiliklerinden vazgeçmeye zorlanmadan hayati durumlarda müşterek hareket etmeleri mümkün olur.”Innere Führung” Silahlı Kuvvetlerin kendini nasıl gördüğünü anlatan bir kavramdır. Kavram kendini sürekli yenilemelidir. Bunda sadece yabancı kültür alanlarındaki görevler sırasındaki ölüm ve yaralanmalar gibi deneyimler etkili değildir. Her toplumsal gelişmenin Silahlı Kuvvetlere otomatik yansıması vardır. “Innere Führung” önemli değişimler yaşandığında askerlerin sahip oldukları değerleri korumalarını sağlar. Böylece demokrasi prensiplerine bağlı kalırlar. Karşılaşılan yeni durumları, yorumlama özgürlüğü içinde ama ilkelere bağlı kalarak değerlendirirler, gerekirse tartışırlar.

“Innere Führung” geçtiğimiz on yıl içersinde sağlam ve dinamik bir temel olarak kendini ispat etmiştir. Onu daha da geliştirmek için şu hususlar gözönünde bulundurulmalıdır:

               *Güncel ve gelecekteki görevlerin değişen mahiyetlerine uyum sağlanmalı ve yeni çatışma türleri ile ortaya çıkan ahlaki görevler dikkate alınmalıdır.

              *Uluslararası işbirliğini güçlendirmek ve adım adım bir Avrupa yönetim anlayışı oluşturmak için  “Innere Führung” esas alınmalıdır.

              * “Innere Führung” Bundeswehr’in tüm mensuplarının kendilerini kavramalarını sağlayan, yönetim anlayış ve davranışlarını uyumlu hale getiren bir kurum kültürü yaratacak çerçeve çizmektedir.”

“Innere Führung”un konuları

 “Innere Führung” prensipleri aşağıdaki şekilde görülen alt başlıklar altında izah edilmektedir:

Kaynak: www.innerefuehrung.bundeswehr.de

Freie Persönlichkeit: Özgür kişilik

Einsatzbereiter Soldat: Göreve hazır asker

Verantwortungsbewusster Staatsbürger: Sorumluluk bilincine sahip vatandaş

Politische Bildung (Politik Eğitim): Politik Eğitim bireyin bilgisini arttırmalı, yeni ufuklar açmalıdır. Güncel ve tarihi olayların arka planlarının anlaşılabilmesi ancak böyle mümkün olur. Politik Eğitim Bundeswehr’deki hizmetlerin “Neden” yapıldığı sorusuna cevap verir.

Recht und Soldatische Ordnung (Haklar ve askeri düzen): Bundeswehr’de tüm hizmetler haklara ve yasalara uygun olarak yerine getirilir. Askerlerin hak ve ödevleri her Alman vatandaşı için geçerli olan hak ve ödevlerdir. Ancak askerlik mesleğinin kendine özgü sorumluluğu ve askerlerden hayatlarını ortaya koyarak değerleri korumaları gibi talepleri vardır. Bu nedenle birbirleriyle ilişkilerini ve dış görevlerdeki davranışlarını düzenleyen ilave kurallar getirilmiştir. “Haklar ve Askeri Düzen” konusu askerlerin günlük hizmetlerini düzenler ve onlara güven içinde davranmaları olanağı verir.

Dienstgestaltung und Ausbildung (Hizmetin düzenlenmesi ve eğitim): Görevin yerine getirilmesi için hizmetin maksada uygun şekilde düzenlenmesi ve iyi düşünülmüş bir eğitim şarttır. Eğitim göreve yönelik olmalıdır. Eğitim bağımsız düşünebilmeyi ve güven içinde davranmayı sağlar.

Informationsarbeit (Bilgilendirme çalışmaları): Alman vatandaşlarının Silahlı Kuvvetler hakkında bilgi sahibi olmaya hakları vardır. Bundeswehr bu maksatla medya vasıtasıyla düzenli olarak halkı bilgilendirir ve halk ile temas halinde bulunur. Bu bilgilerden Silahlı Kuvvetleri mensupları da yararlanır.

Organisation und Personalführung (Teşkilat ve Personel Yönetimi): Bundeswehr teşkilat yapısını siyaset kurumunun verdiği talimatlara uygun hale getirir. Yapılan değişiklikler çoğu zaman askerleri ve ailelerini etkiler. Personal hakkında verilen kararların pesonelin istek ve ihtiyaçlarını dikkate alması esastır.

Fürsorge und Betreuung (Bakım ve İhtimam): Askerlik mesleğinin kendi içinde barındırdığı zorluklar Bundeswehr’in bir “İşveren” olarak bunların karşılığını vermesini gerektirir. Bunun için hizmet içinde ve dışında basit bilgilendirmelerden mesai dışında zaman geçirilecek modern tesislere kadar birçok olanak vardır.

Vereinbarkeit Familien und Dienst (Aile hayatı ile hizmetin uyumu): Dış görevler ve tayinler askerlerin aile yaşantılarında zorlukları da beraberinde getirir. O nedenle hizmet ile aile yaşantısı arasında uyum sağlamak Bundeswehr’in önemli görevlerinden biridir. Bu konuda esnek çalışma saatleri, ebeveynler için çocuk bakım zamanları ve Bundeswehr içindeki çocuk bakım tesisleri sayılabilir.

Seelsorge und Religionsübung (Psikolojik destek ve dini gerekleri yerine getirme): Askerler görevlerinin içinde barındırdığı zorluklar nedeniyle psikolojik desteğe ihtiyaç duyabilirler. Her birey inançlarını yaşayabilme hakkına sahiptir.

Sanitaetsdienstliche Versorgung (Sağlık hizmetleri): Bundeswehr her yerde ve her zaman kaliteli ve geniş kapsamlı bir sağlık hizmeti vermek için kendi sağlık teşkilatına sahiptir. Görev esnasında verilen sağlık hizmetleri Yurtiçi’ndeki sağlık hizmetlerinin kalitesine uygun olmalıdır.

Menschenführung (İnsan Yönetimi): İnsan Yönetimi, güven, silah arkadaşlığı ve karşılıklı saygıya dayanmalıdır.[6]

 “Innere Führung” Talimnamesi

Bundeswehr’de  “Innere Führung” için özel bir talimname (A-2600/1-Zentrale Dienstvorschrift) bulunmaktadır. Tüm konular burada ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Bu talimnamenin içerdiği konular “Innere Führung” konsepti hakkında bir fikir vermektedir:

 Tarihi arka plan; Esaslar, İlkeler; Ahlaki esaslar; Hukuki temel; Politik esaslar; Toplumsal durum; “Innere Führung”un esasları; Hedefler ve talepler; Davranış normları ve yönetim kültürü; “Innere Führung”un düzenlediği alanlar; Üstlerin önemi; İnsan Yönetimi; Politik Eğitim; Haklar ve Askeri Düzen; Hizmetin düzenlenmesi ve eğitim; Bilgilendirme çalışmaları; Teşkilat ve Personel Yönetimi; İhtimam ve Bakım; Hizmet ve aile yaşantısı arasında uyum; Psikolojik destek ve dini gereklerin yerine getirilmesi; Sağlık hizmetleri; Üstleri için ilkeler; Askerlerin hak ve ödevleri; Bundeswehr’de gelenek anlayışı ve geleneklerin korunması.

 Adı geçen talimnamede “Innere Führung”un hedefleri şu şekilde ifade edilmektedir:

           *Hizmetin anlamını, diğer bir ifadeyle, askerin davranışlarına temel teşkil eden ahlaki, hukuki, siyasi ve toplumsal gerekçeleri ortaya koymak, özellikle uluslararası görevlerin anlamını anlaşılır kılmak (Meşruiyet),

           *Bundeswehr’in devlet ve toplumla bağını muhafaza etmek ve desteklemek, vatandaşın Bundeswehr’in Almanya’nın güvenlik ve savunma politikaları çerçevesindeki vazifesini kavramalarını, askerlerin ise devamlı değişim içindeki Silahlı Kuvvetlerle aktif şekilde bütünleşmelerini sağlamak (Bütünleşme),

           *Askerlerin görevlerini özenle yerine getirmeleri, vicdanlarına dayanarak itaat etmelerini, sorumluluk üstlenmelerini, disiplini ve birlik ruhunu muhafaza etmelerini sağlamak (Motivasyon),

             *Silahlı Kuvvetlerin iç düzeninin hukuk düzenine uygun olmasını ve görevin etkin şekilde yerine getirilmesini sağlamak, Silahlı Kuvvetlerde yerine getirilen hizmetlerin her yerde ve her zaman bu hedeflere uygun olmasını sağlamak.

“Innere Führung” Danışma Kurulu (Beirat für Fragen der Innere Führung)

Savunma Bakanlığı’na “Innere Führung” konularında danışmanlık yapmak üzere 27 Haziran 1958 yılında bir Danışma Kurulu kurulmuştur. Zamanın Savunma Bakanı Franz Josef Strauss’un göreve çağırdığı ilk Danışma Kurulu’nda 14 üye bulunmaktaydı. Kurul’da Siyaset, Ekonomi, Bilim, Eğitim, Sendika ve Basın dünyasının temsilcileri bulunmaktadır. Üyeler fahri olarak çalışmaktadırlar. “Innere Führung” Merkezi Komutanı, Kilise temsilcileri, subay ve astsubay eşleri Kurul’un daimi üyesidirler.[7]

Kurul’un işlevi uyarıcı veya destekleyici karakterdedir. Bu yönü ile Silahlı Kuvvetler ile Toplum arasında vazgeçilmez bir bağ oluşturmaktadır.

Kurul, Savunma Bakanı’nı daveti üzerine yılda birden fazla toplanmaktadır. Toplantılarda ele alınan konular güncel gelişmelere göre düzenlenmektedir. Kurul dört komisyon halinde çalışmaktadır: 1. İnsan Yönetimi-Personel İhtimam ve Bakımı Komisyonu, 2. Politik Eğitim Komisyonu, 3.Eğitim, 4. Askerlik Kanunu-Askeri Düzen.

Komisyonlar “oyçokluğu” esasına göre çalışmaktadır.[8]

Federal Meclis’in Savunma İşleri Görevlisi (Wehrbeauftragter des Deutschen Bundestages)

Savunma İşleri Görevlisi (Wehrbeauftragter) Silahlı Kuvvetlerin demokratik parlamenter yollarla kontrolunda Federal Meclis’in (Bundestag) yardımcısıdır. (Federal Anayasa/Grundgesetz Md:45b) Görevleri arasında askerlerin haklarının korunması ve “Innere Führung” uygulamalarının izlenmesi de vardır. “Askerlerin Avukatı “olarak anılan Wehrbeauftragter’in demokratik parlamenter sistemde özel bir yeri vardır. “Wehrbeauftragter” Bundestag tarafından seçilmektedir. Ancak Bundestag’ın üyesi ve memuru değildir. Görev süresi 5 yıldır.[9]

 “Innere Führung” Merkezi (Zentrum Innere Führung)

Alman Silahlı Kuvvetleri’nde “İnnere Führung” için özel bir merkez kurulmuştur. “Zentrum Innere Führung” adlı bu merkez Koblenz şehrindedir.  Merkez’in görevi, “Üniformalı Yurttaş” anlayışını Bundeswehr içinde yaşanır, toplum içinde görünür kılmaktır. [10] Bu merkezde üstler için yöneticilik eğitimleri de verilmektedir. Merkezde çeşitli konularda yılda 50’ye yakın kurs açılmaktadır. Konular çok çeşitlidir. Örneğin, İnsan Yönetimi, Motivasyon, Hukuk, Personel bakım ve ihtimamı, ahlak, yabancı ülke askerleri ile işbirliği vd.

“Innere Führung” konularında Potsdam kentindeki “Askeri Tarih ve Sosyal Bilimler Merkezi”nde de (Zentrum für Militaergeschichte und Sozialwissenschaft-ZMSBw) çalışmalar yapılmaktadır.

1974 yılında Münih’te kurulan Sosyal Bilimler Enstitüsü (Das Sozialwissenschaftliche Institüt der Bundeswehr-SOWI), 1 Ocak 2013 tarihinde Askeri Tarih Araştırmaları Dairesi (Militaergeschichtliches Forschungsamt-MGFA) ile birleştirilerek “Askeri Tarih ve Sosyal Bilimler Merkezi” adını almıştır.

Son Söz:

Almanların kendilerine özgü gördükleri “Innere Führung” konseptinin içerdiği konuların çoğu diğer orduların da bildiği ve üzerinde durduğu konulardır. Üzerinde düşünülmesi gereken, bu konseptin “Üniformalı yurttaş” kavramıdır. Alman Ordusu çeşitli konuları “Innere Führung” ifadesiyle kavramlaştırarak bir kurum kültürü ve anlayış birliği sağlamayı amaçlamıştır.

Innere Führung kavramı Bundeswehr’in 12 Kasım 1955’te resmen kurulmasından önce, ilk Savunma Bakanı Theodor Blank zamanında, 1953 yılından itibaren kullanılmaya başlanmış ve zaman zaman tartışmalara da konu olmuştur. Kavramın Alman Ordusu’na özgü olması ülkenin tarihi ve kültürü ile ilgilidir. Bu kavramın diğer ordular tarafından aynen uygulanması mümkün görülmemektedir, zira ülkelerin tarihleri, kültürleri, değerleri, gelenekleri ve yasaları farklılıklar göstermektedir. Buna rağmen bu kavramın neleri içerdiği, günümüz koşullarında nasıl uygulandığı, uygulamaların nasıl izlendiği, yasal dayanaklarının neler olduğu incelenmeye değer bir konudur.

TSK İç Hizmet Kanunu ve Yönetmeliği’ni bilenler, Nuri Conker’in “Zabit ve Kumandan” adlı eserini, Mustafa Kemal Atatürk’ün “Zabit ve Kumandan İle Hasbihal”ni okuyanlar, o büyük askerlerin söylediklerinin ve 1909 tarihli Hidamet-i Seferiye Kanunnamesi’nin (Seferi Hizmet Kanunu) “Innere Führung”un özellikle komutanların ve askerlerin davranışları ile ilgili unsurlarını ihtiva ettiğini göreceklerdir. Her askerin başucu kitabı olması gereken bu eserler mutlaka okunmalı ve içselleştirilmelidir.

Dipnotlar:

1. Dirk W.Oetting: Motivasyon-Muharebe Değeri, Askerin Savaştaki Davranış Tarzları-Çeviren: Erol Uğur-Kastaş Yayınları-2015,s.291
2. age.,s.292
3. Akyürek, Dr.Salih, Koydemir F. Serap, Atalay Esra, Bıçaksız Adnan: Sivil-Asker İşbirliği, Ordu-Toplum Mesafesi-Bilgesam Yayını. İçinde: Petra McGregor, “The Role of Innere Führung in German Civil-Military Relations”, Strategic Insights 5, no.4, (April 2006)
4. www.innerefuehrung.bundeswehr.de
5. www.bundeswehr.de
6. www.innerefuehrung.bundeswehr.de
7. Truppen Information-10/90, s.50
8. www.bundeswehr.de
9. www.bundestag.de
10. www.zentruminnerefuehrung.de