Kuvayı Milliye Efelerinden, Bakırlı Mustafa Efe (Saçlı Efe) 1899 Manisa, Kırkağaç, Bakır doğumludur. Akhisar yöresinde işgalcilere karşı ilk direnişe başlayanlardan birisidir. Milli Mücadele günlerinde kızanları ile birlikte işgal kuvvetlerine karşı savaşmıştır. [1]

İşgal yıllarında Akhisar nüfusunun hemen hemen yarısı Rum vatandaşlardan oluşmaktaydı ve ticaret işleri genel itibari ile kontrollerindeydi. İstisnalar hariç Türkler ise çoğunlukla çiftçi ve işçi durumundaydı. Devletin çöküş yaşadığı bir dönemde asayiş ve adalet de bozulmuştu. Düzen bozulunca da hak, sadece güçlü olanın oluyordu…  Dolayısı ile de toplumda çeşitli anlaşmazlıklar yaşanmaktaydı. Bu yaşanan anlaşmazlıkların bir sonucu olarak Saçlı Efe, 1915 yılında yörenin varlıklı ağalarından bir Rum Beyini öldürür ve 16 yaşında dağa çıkarak zeybek olur. Daha sonra Sındırgı’dan Gölcüklü Uzun Ramazan çetesine katılır ve bu çetede deneyim kazanır.

İlerleyen süreçte ise yurdun işgali üzerine Yatağanlı Hüseyin Efe’nin açtığı zeybek sancağına katılırlar. Yatağanlı Hüseyin Efe, Saçlı Efe’yi bir Kuvayı Milliyeci olarak yetiştirir ve Hüseyin Efe’nin şehit olmasından sonra Saçlı Efe, hem işgale karşı direnmek ve hem de efesinin intikamını almak için işgalcilere karşı yaptığı baskınlar neticesinde bölgede çok etkili bir efe haline gelir. [2]

Ve Manisa, Akhisar bölgesinin en büyük zeybek çetesinin reisi olan Koldereli Sarı Mehmet Efe’nin, işgal kuvvetleri ile savaşırken şehit olmasından sonra yörede bir kurtarıcı olarak görülmeye başlamıştır.

Zira Koldereli Efe’nin, yaklaşık iki yüz kişilik zeybek çetesi ikiye ayrılır. Bir grup Aydın civarına geçerek Demirci Mehmet Efe karargâhına katılırlar. Diğer grup ise Manisa mıntıkasında kalarak Saçlı Efe’ye katılırlar. Böylece farklı bölgelerdeki zeybekler de birbirleri ile daha yakın ilişkiler kurmuş ve hangi yörede milli kuvvetlere saldırı varsa birbirlerinin yardımına koşmuşlardır. Böylece Saçlı Efe de kendi bölgesinde işgal kuvvetlerine karşı baskınlarını arttırır ve başarılı olur.

Bu başarıların bir başka etkisi de işgal günlerinde Balıkesir civarından gelerek bölgede soyguna başlayan ve padişah yanlısı olduklarını söyleyen Akkulak çetesine karşı olmuştur. Saçlı Efe müfrezesinin namından çekinen Akkulak çetesi, Saçlı Efe’nin yolladığı haber sonucunda, daha kalabalık olmalarına rağmen çatışmayı göze alamayıp bölgeden geri çekilmiştir. Ve böylece hem Türk hem de Rum yöre insanlarının güvenliği sağlanmıştır.

Bakır ve Akhisar yöresinde işgale direniş gösteren Saçlı Efe, Kuvayı Milliye adına düzenlediği baskınlar ile Yunan işgal kuvvetlerine ağır kayıplar verdirmiştir. 5 Haziran 1919’da Akhisar’ın düşman kuvvetleri tarafından işgal edilmesi esnada işgalciler direniş gösterenlere ceza vermek için Akhisar’ı yakmaya karar verirler. Fakat yerli Rumlar, kendi evlerinin de zarar göreceği endişesi ile buna engel olmaya çalışırlar. Yunan işgal kuvvetleri ise kimseyi dinlemez. Zira direnişin intikamını almak istemektedirler.

Yerel istihbaratı ile Akhisar’ın yakılacağını haber alan Saçlı Efe, işgal kuvvetlerine haber yollar. ‘‘Şehirde duman görürsem, Rumlardan kimseyi sağ bırakmam!’’ Der. Bunun üzerine korkuya kapılan yerli Rumlar, Yunan komutanını Akhisar’ı yakmaktan vazgeçirirler.

Saçlı Efe daha sonra kızanları ile birlikte Kurmay Yüzbaşı Kemal Balıkesirli’nin kurduğu Soma cephesine katılarak düzenli ordunun emrine girmiştir.

Zaferden sonra Harta’daki çiftliğine yerleşen Saçlı Efe, şehit çocuklarına sahip çıkmış, eğitimlerine, sünnetlerine ve düğünlerine yardım etmiştir. [3]

Yurt gezileri esnasında Atatürk trenle Harta’dan geçerken iki kez Saçlı Efe ile bir araya gelmiş ve sohbet etmiştir. Ayrıca Ankara’dan kendisine İstiklal Madalyası, Atatürk ve İnönü imzalı bir berat da gönderilmiştir. Ve Efe’ye 1928 yılında Atatürk tarafından bir de Fiyat marka otomobil hediye edilmiştir.

Manisa bölgesinde Milli Mücadele günlerinde kahramanca işgale karşı savaşan Saçlı Mustafa Efe, 27 Kasım 1980’de vefat etmiş ve cenazesi askeri törenle defnedilmiştir.

Saçlı Efe’nin, Manisa yöresindeki milli kutlamalarda hatırlanıyor olması, ahde vefa namına mutluluk verici bir durumdur. Yöre insanlarını kutlarım.  Bu çok faydalı ve milli bir tavırdır. Aynı ahde vefanın diğer yörelerde de isimsiz kahraman Kuvayı Milliye Efelerine gösterilmesi ümidiyle…

[1] Saçlı Efe, Akhisar Hava Meydan ve Garnizon Komutanlığı Yayını.

[2] Yerel Araştırma, Şahin Efe Yılmaz.

[3] Kaynak: Saçlı Efe’nin torunlarından Zuhal Efe Günseren.

* Fotoğraflar için Zuhal Efe Günseren’e teşekkürler.