Danişmentli İsmail Efe, Aydın Danişment Köyü’nde 1878 tarihinde dünyaya gelmiştir. Ailesi Yörük’tür ve aslen Konya’lıdır. Yerleşik hayata geçtiklerinde Aydın Danişment Köyüne yerleşmişlerdir.

Danişmentli İsmail Efe, askerlik görevini topçu olarak Yemen ve Balkan Savaşları sırasında yapmıştır. Aydın’ın işgale uğraması üzerine direnişe başlar. Ve bu sebeple yakalanıp hapsedilir. Fakat yakınları tarafından kaçırılır ve kendi bölgesinde zeybek sancağı açar, kızan toplar ve işgale karşı efelenir.

Kendi bölgesindeki işbirlikçiler ile mücadele eden Danişmentli İsmail Efe ve kızanları daha sonra Demirci Mehmet Efe karargâhına katılırlar.

Danişmentli Efe, gösterdiği yararlılıklar neticesinde Demirci Mehmet Efe’nin yanında işgale karşı savaşan en güvendiği zeybeklerden birisi olmuştur.

‘‘Danişmentli İsmail Efe, Demirci Mehmet Efe’nin Sökeli Ali Efe ve Zurnacı Ali Efe gibi sadık ve güvenilir efelerindendi.’’ [1]

Aydın bölgesinde işgal kuvvetlerine karşı yapılan baskınlarda kahramanca savaşan Danişmentli İsmail Efe, Atatürk’ün talimatı ile iç isyanların bastırılması için oluşturulan Zeybek Ordusunda, Demirci Mehmet Efe tarafından Akıncı Komutanı olarak görevlendirilmiştir. [2]

Danişmentli Efe, Demirci Efe’nin talimatı ile Refet Paşa emrinde ve Poslu Mestan Efe, Dokuzun Mehmet Efe, Ispartalı Mahmut Efe, Turnacı Mehmet Efe gibi etkili efeler ile birlikte Bolu, Düzce, Anzavur isyanlarında ve Konya isyanlarının bastırılmasında görev yapmıştır. [3]

Aydın’ı işgalden kurtarmak için bölgedeki tüm zeybekler baskınlar yapmaya başladığı sırada Danişmentli İsmail Efe, Köşk Cephesinde Zeybek Orduları Komutanı Binbaşı Hacı Şükrü Bey’den bir top ister. Binbaşı Şükrü Bey, Danişmentli Efe’nin top kullanmadaki maharetini uygulamalı olarak görünce, kendisine seri atışlı bir dağ topu teslim eder. Danişmentli İsmail Efe ve kızanları, işgal kuvvetlerine yakalanmamak için dağlarda katırlar ve bazı notalardan sonra da mandalar ile bu topu taşırlar ve Aydın’ın düşman işgalinden kurtarılmasında çok büyük katkı sağlarlar.

‘‘Nisan 1920’de, Albay Refet, Anzavur İsyanının bastırılması için Aydın Cephesi’nden telgraf ile acele Aydın efelerinin gönderilmesi istenmiştir. Danişmentli İsmail Efe başkanlığında iki yüz kişilik bir birlik Sarayköy, Alaşehir yolu ile Demirci Mehmet Efe tarafından gönderilmiştir. İsyan bastırılmasında büyük katkıları olan İsmail Efe, isyancıların elinden bir topu alarak Albay Refet Bey’e teslim etmiştir. Bu başarılarından dolayı “Binbaşı” rütbesi ile ödüllendirilmiştir.’’ [4]

Zaferden sonra köyüne yerleşen Danişmentli Efe, 1946 yılında hastalandığında askeri doktorlar Aydın ve İzmir’de uzun süre tedavisi için ilgilenmişlerdir.

1946 yılında vefat eden Milis Binbaşı Danişmentli İsmail Efe, İstiklal Madalyası ile ödüllendirilmiş bir Kuvayı Milliye Efesidir.

[1]     Kuvayımilliye’nin 90. Yılında İzmir ve Batı Anadolu/ Uluslararası Sempozyum Bildirileri/6-8 Eylül-2009/Saadettin Demirayak

[2] Kuvayımilliye Efeleri-Şahin Efe Yılmaz

[3] Efelerden Haber-Kemal Özkaynak

[4] Aydın’ın Üç Efesi-Sadettin Demirayak

* Fotoğraf: Oturan: Danişmentli İsmail Efe-Ekrana bakış yönüne göre soldan sağa: Şeref Ali Efe (Danişmentli’nin kayınbiraderi-Konuklulu Şakir Efe (Danişmentli’nin kızanı)-Bayram Efe (Danişmentli’nin yeğeni) Hüseyin Efe (Danişmenetli’nin kardeşi)-Mehmet Efe (Danişmentli’nin ağabeyi)

Fotoğraflar arşiv: Aydın, Efeler, Danişment Köy Muhtarı İsmail Efe ve Sedat Efe