Abalı Zeybek Çavuş Hasan Efe, 1897 yılında Girit’te doğmuş, İzmir, Tire’de büyümüştür. Osmanlı Ordusu’nda on yıla yakın yedek subaylık yapmıştır. [1]

Tire’de yerli Rumlar ile bir kavgaya karışıp, nefsi müdafaa için üç kişiyi vurmuş ve dağa çıkarak zeybek olmuştur. Sırtına giydiği abadan dolayı Abalı Zeybek olarak tanınmıştır. [2]

Beşparmak Dağları ve Bozdağlar civarında on dört yıl zeybeklik yapan Çavuş Hasan Efe, bir gün Giritli on iki zaptiye tarafından pusuya düşürülmüş ve bu pusuda yaralanmasına rağmen sırtına giydiği abası sayesinde sağ olarak kurtulmuştur.

Abalı Zeybek, zeybeklik günlerinde efelik töresine bağlı hareket ettiği için yörede sevilip, sayılan ve desteklenen bir zeybek olmuştur. Yöre gençlerinin düğünlerine, sünnetlerine, köylülerin çeşitli sorunlarına ve anlaşmazlıklarına yardım etmiş, Aydın ve İzmir yörelerinde yıllarca köylere musallat olan soyguncu çeteler ile de mücadele etmiştir.

Milli Mücadele günlerinde Kuvayı Milliye’ye katılarak akıncı olan Abalı Zeybek Çavuş Hasan Efe, özellikle Gökçen Hüseyin Efe ve Poslu Mestan Efe gibi yöresinin önde gelen efeleri ile birlikte hareket ederek işgalcilere karşı savaşmıştır. Ayrıca Tire, Ödemiş, Akhisar, Nazilli mıntıkalarında da zeybekler ile birlikte hareket ederek, işgal kuvvetlerinin karakollarına yapılan baskınlarda kahramanca savaşmış bir Kuvayı Milliye Efesidir.

Zaferden sonra Atatürk, Abalı Zeybek Hasan Çavuş Efe’yi yanına almış ve Sakarya isimli atını Abalı Zeybeğe emanet etmiştir.

‘‘Atatürk, çok sevdiği atı Sakarya’yı İzmir’de bulunan, gelecekte eşi olacak Latife Hanım’a armağan olarak göndermişti. Nezihe Araz, Sakarya’nın İzmir’e gönderilişini şöyle anlatır; ‘Mustafa Kemal Paşa, annesiyle İzmir’e, Sakarya adlı atını da göndermişti. Çok tekrarlanan rivayete göre, eğer bu evlenmeyi uygun görürse Sakarya’yı Latife’ye oğlunun nişan armağanı olarak verecek, böyle bir şey olmazsa hem oğlunun önceki misafirliğine, hem de kendisinin o hanımın evinde misafir edilmesine karşı, herhangi bir armağan olarak sunulacaktı. Derler ki Zübeyde Hanım Sakarya’yı Latife Hanıma, durumları netleşmeden vermeyi uygun görmüştür. Latife Hanım Sakarya’ya bayılmış, sevincini göstermekten hiç çekinmemiş, olayı hoş bir gösteri haline getirmişti.’’[3]

Atatürk’ün Sakarya isimli atını eğitip, yetiştiren Abalı Zeybek Hasan Çavuş Efe daha sonra İzmir, Tire’ye yerleşmiş ve 1986 yılında vefat etmiştir.

ABALI ZEYBEK TÜRKÜSÜ:

Abalımın Cepkeni Safi Sırma İlikli

Abalımı Vuranlar On iki De Giritli

Abalım Abalım Başı Aman Belâlım

Abalım Abalım Gözleri Elalım

Yandım Da Efeler Yandım Abalı Da Zeybeğe

Yandım Da Dostlar Yandım Abalı Da Zeybeğe

Beşparmak Dağından Gece Ben Geçtim

Anadan Babadan Yardan Vazgeçtim

Abalım Abalım Başı Aman Belâlım

Abalım Abalım Gözleri Elalım

Yandım Da Efeler Yandım Abalı Da Zeybeğe

Yandım Da Dostlar Yandım Abalı Da Zeybeğe [4]

Abalı Zeybek Türküsü-TRT Müzik:

https://www.youtube.com/watch?v=Nf-PPQuSxiI

***

[1] Zeybekler, Behiç Galip Yavuz.

[2] Yerel araştırma, Şahin Efe Yılmaz.

Kaynak: Abalı Zeybek Hasan Çavuş Efe’nin torunu, Süleyman Övül.

[3] http://www.ataturkilkeveinkilaplari.com/ataturkun-hayati/ataturkun-cok-sevdigi-ati-sakarya.html

[4] Derleyiciler: Nazmi İlyas-Ahmet Yamacı-Muzaffer Sarısözen.

(http://www.turkuler.com/sozler/turku_abalimin_cepkeni_abali_zeybegi.html)

* Fotoğraf arşiv: Süleyman Övül.