…

YOLSUZLUK ALGI ENDEKSİ’NDE TÜRKİYE ÇOK GERİLERDE KALDI

Uluslararası Saydamlık Kuruluşu’nun Yolsuzluk Algı Endeksi’ne göre 40 puan alan Türkiye, 180 ülke arasında 86’ncı sırada yer alarak son 8 yıl içinde en çok gerileyen 5 ülke arasında yer almıştır. Yolsuzluk Algısı Endeksi, 1995 yılından bu yana Uluslararası Saydamlık Kuruluşu tarafından her yıl yayınlanan rapordur. Raporda uzmanlarının görüşleri ve kamuoyu araştırmaları sonucunda ülkelerdeki yolsuzluk algısı belirlenir. Ülkelere 100 (temiz) ile 0 (yüksek derecede yolsuz) arasında puan verilir.

Her ülke için en az 3 uluslararası kurumun yürüttüğü araştırmanın bulgularına dayanarak hazırlanan Yolsuzluk Algı Endeksi; uzmanların, sivil toplum örgütlerinin ve iş dünyası temsilcilerinin kamu kesimindeki yolsuzluğa ilişkin algılarını yansıtmaktadır. 2020 yılında, dünya ülkelerinin nerdeyse üçte ikisi yüzde 50’nin altındadır.

Türkiye geçen yıl yayınlanan endekste ise 39 puan ile 91’inci sırada yer almıştı. 2020 yılında Türkiye ile aynı puanı paylaşan ülkeler, Trinidad ve Tobago, Doğu Timor, Fas, Hindistan ve Burkina Faso’dur. Fas ve Hindistan’ı tüm okurlar bilmektedir ama Trinidad ve Tobago, Doğu Timor ve Burkina Faso’yu belki hayatlarında ilk defa duymuş olabilirler. Bunu için adı geçen üç ülkenin dünyanın neresinde olduğunu aşağıda gösterilmiştir. 

Trinidad ve Tobago, Karayipler’de yer alan ve iki farklı adadan oluşan ülkedir. Nüfusu 1,4 milyondur. Doğu Timor Demokratik Cumhuriyeti, Güneydoğu Asya’da Timor adasının doğusu, Atauro ve Jaco adaları ile Oecussi-Ambeno bölgesini kaplayan devlettir. Nüfusu 1,3 milyondur. Burkina Faso, Afrika kıtasının batı bölümünde yer alan, denize kıyısı bulunmayan kara ülkesidir. Fransa sömürgesi olan ülke 1960 yılında Yukarı Volta adı ile bağımsızlığa kavuşmuştur. Nüfusu 19,7 milyondur.

Endekse göre Türkiye AB içinde en düşük puanı alan Romanya’nın da gerisinde kalmıştır. OECD ülkeleri arasında da sondan üçüncü sırada yer almıştır. Türkiye’de Uluslararası Şeffaflık Derneği, ülkemizin küresel sıralamada “ekonomik, sosyal ve politik istikrarsızlıkların yoğun olduğu, demokrasi ile tanışamamış birçok ülkenin gerisinde” kaldığını açıklamıştır. 2012 yılından bu yana puanı ve sırası hızlı bir biçimde düşen Türkiye, bu yıl 1 puan fazla almasına karşılık son 8 yıl içinde en çok gerileyen 5 ülke arasındadır.

2020 Yolsuzluk Algı Endeksi; temel demokratik ilkelerin, hukuk devletinin ve medya özgürlüğünün yolsuzlukla mücadelenin vazgeçilmez unsurları olduğunu göstermektedir. Büyük ölçekli yolsuzluklar yargıya taşınsa da, çoğu soruşturma aşamasında kalmaktadır. Medya kuruluşlarına, gazetecilere, sivil topluma yönelik baskı ve yıldırma politikaları sürmektedir. Endeks’te Danimarka (88) ve Yeni Zelanda’nın (88) ardından ikinci sırayı 85 puanla İsveç, İsviçre, Finlandiya ve Singapur almıştır. Son sıralarında üç Müslüman ülke bulunmaktadır: Suriye (14), Somali (12) ve Güney Sudan (12). Aslında bu ülkelerin en alt sıralarda olmaması gerekirdi.

2012 yılından sonra en çok sıra kaybeden Saint Lucia (-15) ve Liberya’nın (-13) ardından 12 puan kaybeden Macaristan, Barbados ve Suriye’dir. 2012-2020 döneminde 9 puan kaybeden Güney Kıbrıs, Bahreyn, Cibuti ve Türkiye ise bu ülkelerin hemen ardından gelmektedir.

2012 yılından bu yana puanı düşmekte olan Türkiye, bu yıl 1 puan fazla almasına rağmen son 8 yıl içinde en çok gerileyen 5 ülke arasındadır. 2013 yılında Doğu Avrupa ve Orta Asya ülkeler grubunda lider konumda bulunan Türkiye, 2020 yılında beşinciliğe düşmüştür. Türkiye, küresel sıralamada ekonomik, sosyal ve politik istikrarsızlıkların yoğun olduğu, demokrasi ile tanışmamış birçok ülkenin gerisinde kalarak 180 ülke arasında 86’ncı sıradadır.

Türkiye’nin üzerinde yer alan 23 ülkeyi Türkiye’de tanıyan ve yeryüzünde nerede olduğunu bilen sayısı bir elin parmakları kadar azdır. Örnek: Saint Vincent, Capo Verde, Saint Lucia, Benin, Dominica, Vanuatu, Sao Tome and Principe, Grenada. (http://www.transparency.org/)

Türkiye’nin puanı belirlenirken bulguları kullanılan 9 araştırma şunlardır: Global Insight Country Risk Ratings, Bertelsmann Foundation Transformation Index, IMD World Competitiveness Yearbook, Bertelsmann Foundation Sustainable Governance Index, World Justice Project Rule of Law Index, PRS International Country Risk Guide, World Economic Forum, Varieties of Democracy Project, Economist Intelligence Unit Country Ratings’dir.

Şeffaflık Derneği Başkanı Oya ÖZARSLAN’ın 2020 yılı değerlendirmesi şöyledir: “Türkiye yolsuzlukla mücadele konusunda endişe verici durumunu koruyor. Temelli bir adım atmadığımız sürece de böyle olmaya devam edecektir. Küresel bir salgını yaşadığımız bu günlerde sağlık, eğitim gibi temel ihtiyaçlara gitmesi gereken ülke kaynaklarının korunması herkesin derdi olmalı.”

Son söz: Yolsuzluk Algı Endeksi’nde gerilerde kalan ülkelere yabancı sermaye gelmez. Bu da hızlı bir büyüme ve kalkınma için bir handikaptır.