Twitter
Visit Us
YOUTUBE
YOUTUBE
LINKEDIN
Share

UKRAYNA’DAKİ GELİŞMELERİN NASIL’I : BÖLÜM – 1

Bu günlerde genelde “Ukrayna’da Ne Oluyor?” sorusunun cevabı niteliğinde yazılar yazılıyor. Dilerseniz konuya bir de nasıl sorusuna cevap olacak şekilde bakalım. Cevabımızı, sıkıcı olmaması adına iki bölüm halinde kaleme almaya çalışacağız…

Birinci bölümün konusu;  krizin tarafları ülkelerin tepe yöneticilerinin kim olduğu ve kariyerleri…

* Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Oleksandroviç ZELENSKİ:

– 1978 yılında Ukrayna’nın Krivoy Rog kentinde Yahudi bir ailenin çocuğu olarak doğdu. Kiev İktisat Fakültesi’nde hukuk eğitimi gördü, fakat çocukluğundan itibaren tiyatroya tutkuluydu.

– Henüz 17 yaşındayken Sovyetler Birliği coğrafyasının en meşhur komedi yarışması “Neşeli ve Yetenekliler Kulübü”nün (KVN) yerel yarışmasına katıldı ve daha sonra Ukrayna takımına dahil oldu. Ekip 1997’de KVN’nin ana yarışmasında birinci geldi. Zelenksi, aynı yıl ileride prodüksiyon şirketine dönüşecek Kvartal 95 adlı komedi ekibini kurdu. Kvartal 95, 1998’den 2003’e kadar birçok farklı ülkede gösteriler düzenledi.

– Konusu New York’ta geçen ve Zelenski’nin Igor adlı dişçiyi canlandırdığı romantik komedi filmi “Lyubov v bolshom gorode”,  2009 yılında vizyona girdi.

– Igor’un babasının Tayland’daki çiftliğinde başlayıp Moskova’da devam eden “Lyubov v bolshom gorode-2” filmi ise 2010 yılında yayınlandı.

– “Sluzhebny roman. Nashe vremya (2011)”. Eski Sovyet komedi filmi Sluzhebny roman’ın yeniden çevrimi olan filmde Zelenski, bir finans uzmanını canlandırdı.

Devlet başkanı Zelenski’nin belki de şu anki krizi yönetmede en çok faydalandığı filmi 2012 yılında çekildi. “Rzhevsky protiv Napoleona”. Rusya ve Ukrayna ortak yapımı komedi filminde Zelenski, Napolyon Bonaparte’ı canlandırdı. Filmde Zelenski (Napolyon), “Avrupa’yı çoktan fethetmiş ve Moskova’yı ele geçirmişti. Yeni hedefi ise St. Petersburg’u ele geçirip savaşı nihai olarak kazanmaktı. Zelenski birlikleri Rusya topraklarında hızla ilerlerken, Ruslar onu durdurmanın yollarını arıyordu… “

– Zelenski’nin siyasi sahnedeki sürpriz yükselişi, 2014’te bölgede yaşanan çalkantıları izledi. O sırada devlet başkanı olan Rusya yanlısı Viktor YANUKOVİÇ, aylar süren protesto gösterilerinden sonra devrilmişti. Bunu Rusya’nın Kırım’ı ilhak etmesi ve Ukrayna’nın doğusundaki bölgelerde ayrılıkçılara destek vermesi izlemişti. Zelenski’nin hem yazdığı hem de başrolünde oynadığı Ukrayna siyasetini eleştiren komedi dizisi “Halkın Hizmetkarı (Servant of the People)”, 2015’de televizyonlarda yayınlanmaya başladı.  Zelenski, dizide “kaderin bir cilvesiyle, yolsuzluğa karşı küfür kıyamet öfkesini haykırdığı bir video kaydı viral[1] olunca devlet başkanı seçilen mütevazı bir tarih öğretmenini” canlandırıyordu. Politikadan hayal kırıklığına uğramış Ukrayna halkı bu hikayede kendisini bulmuştu.

– Zelenski kurduğu siyasi partinin adını da dizi ile aynı yani “Halkın Hizmetkârı” koydu ve başkanlık seçimi kampanyasında “siyasette temizlik ve doğu bölgelerine barış getirmeyi” vadetti. 20 Mayıs 2019 tarihinde yüzde 73,2’lik ezici bir seçim zaferiyle, onun tecrübesizliğini öne çıkaran rakibi Devlet Başkanı Petro POROŞENKO’yu koltuğundan ederek Ukrayna devlet başkanı oldu.

Zelenski, 44 yaşında ve halen Ukrayna devlet başkanlığı görevini sürdürüyor.

Rus yetkililerin özgeçmişi çok daha kısa…

* Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Vladimir Vladimiroviç PUTİN:

–  1952 yılında Leningrad’da doğdu. Hukuk mezunu, ekonomi yüksek lisansı var.

– Rusya Federal Güvenlik Servisi (FSB) başkanlığı da olmak üzere 15 yıla yakın Rus istihbaratının çeşitli kademelerinde çalıştı.

–  Kremlin Sarayında devlet başkanlığı mülkiyet, idare ve denetim başkanlıklarında görev yaptı.

– Yaklaşık 5 yıl Başbakan yardımcılığı ve vekilliği ile başbakanlık görevini yürüttü.

– Yaklaşık 19 yıl devlet başkanlığı görevini yürüttü. En son 2012’de başkanlığa seçilen Putin, halen Rusya Federasyonu devlet başkanı.

Putin, 69 yaşında…. Ayrıntılar için lütfen dipnota bakınız…[2]

* Rusya Federasyonu Dışişleri Bakanı Sergey Viktoroviç LAVROV:

–  1950’de doğdu. Uluslararası İlişkiler mezunu.

–  4 yıl süre ile Sri Lanka’da SSCB Büyükelçiliğinde görev aldı, ataşelik yaptı.

– 5 yıl süre ile SSCB Dışişleri Bakanlığı Uluslararası Örgütler Dairesi’nde çalıştı.

– 17 yıl boyunca bakan yardımcılığı ve BM Daimi temsilciliği de olmak üzere dışişleri bürokrasisinde görev yaptı.[3]

– 2004’te Rusya Federasyonu dışişleri bakanı oldu. Yaklaşık 18 yıldır dışişleri bakanlığı görevine devam ediyor.

Beş dil bilen Lavrov,  71 yaşında….Ayrıntılar için lütfen dipnota bakınız…[4]

* Rusya Federasyonu Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanı Valeri Vasilyeviç GERASİMOV:

–  8 Eylül 1955 tarihinde Rusya’ya bağlı Volga Federal Bölgesi’nin coğrafi sınırları içinde bulunan Tataristan Cumhuriyeti’nin başkenti Kazan’da dünyaya geldi.

–  Özel hayatı hakkında açık kaynaklarda çok bilgi bulunmayan Gerasimov, 9 Kasım 2012 tarihinde Putin tarafından Rusya Genelkurmay Başkanlığına atandı. Halen görevine devam ediyor.

–  66 yaşındaki Gerasimov; Genelkurmay Başkanlığı görevi ile birlikte Rusya Savunma Birinci Bakan Yardımcılığı görevini de yürütüyor.

Tahminimce, yukarıda yüzeysel olarak anlatmaya çalıştığımız iki ülke liderlerinin profilleri incelendiğinde nasıl ile ilgili çok da fazla söze gerek yok. O zaman son söz olarak liyakat kavramından bahsetmek yeterli olacaktır.

Uluslararası literatürde üzerinde mutabakat sağlanan terim sayısı çok da fazla değil. Fakat

“liyakat kavramı”, tüm tarihsel dönemlerde üzerinde durulan ve yönetime egemen kılınması gereği konusunda fikir birliği sağlanan kavramlardan biridir. Platon,  ideal bir devlet yapısının nasıl olması gerektiği üzerine kaleme almış olduğu Devlet isimli eserinde; “emanetlerin ehline verilmesi gerektiğini” söylemiştir. Maverdi, devlet yönetimini sistematik bir şekilde incelediği El-Ahkamü’s Sultaniye’sinde; “devlet idarecilerinin görevleri ile ilgili gerekli bilgilere sahip olmalarını” ifade ederek liyakati ön plana çıkarmıştır. Max Weber ise “oluşturmuş olduğu bürokrasi teorisinin temel ilkelerinden birini liyakat” olarak belirtmiştir. Görüldüğü üzere hemen tüm coğrafya ve zamanlarda liyakate ulaşmak arzu edilmiş ve liyakat kavramı daha iyi bir sistem için ilk akla gelen unsur olmuştur.[5]

Son söz yerine… Bu yazıdan kendimize de dersler çıkarmak gerekir.

*** Şimdiden belirtelim. Bölüm-2’de; günümüz savaşlarını betimlemede kullanılan “hibrit savaş” kavramı ile bu kavramın teorisyenlerinden Rus Genelkurmay Başkanı’nın görüşleri ve makaleleri doğrultusunda isimlendirilen “Gerasimov Doktrini” hakkında birkaç satır yazacağız. Amacımız, en başta da belirttiğim üzere Ukrayna’daki gelişmelerin nasıl’ına ulaşmak.

[1] Sosyal medya platformlarında viral, bir içeriğin kontrolsüz şekilde internet ortamında paylaşılması, yayılması anlamına geliyor. Viral içeriklerde ürün, hizmet ya da marka geri planda kalır, ön planda ilgi çekici bir hikâye ya da mizansen yer alır.

[2] Putin’in daha ayrıntılı özgeçmişi:

– 7 Ekim 1952 tarihinde SSCB döneminde adı Leningrad olan St. Petersburg kentinde dünyaya geldi. 1975’te Leningrad  Devlet Üniversitesi Hukuk Bölümü’nden mezun oldu. Yüksek lisansını ekonomi alanında yaptı.

– 1975’ten itibaren KGB’de çalışmaya başladı,  bir süre Almanya’da görev yaptı. Leningrad’a dönmesinin ardından üniversite yönetiminde görev aldı.
– 1990’da Leningrad Şehir Konseyi’nde danışmanlık, 1991-1992 yıllarında belediye başkan yardımcısı ve belediye konseyi dış ilişkiler komitesinin başkanlığını yaptı.
– 1996 yılına kadar St. Petersburg yönetiminde çeşitli kademelerdeki görevlerinin ardından, 1996-1997 yılları arasında Kremlin Sarayı Mülkiyet İdaresi Başkan Yardımcılığı, 1997- 1998 yılları arasında Devlet Başkanlığı İdaresi Başkanı ile Devlet Başkanlığı Denetim İdaresi Başkanı olarak görev yaptı.
– 1998-1999 yıllarında, Rusya Federal Güvenlik Servisi’nin (FSB) başkanlığını yaptı. Bu dönemde aynı zamanda, Sovyetler Birliği sonrasındaki yeni Rusya’nın politbürosu olarak da adlandırılan Rusya Güvenlik Konseyi’nin sekreterliği görevini yürüttü.

–  1999 yılı Ağustos ayı başında önce başbakan yardımcısı ve başbakan vekilliği, 16 Ağustos’tan itibaren de başbakan olarak görev yapmaya başladı. Devlet Başkanı Boris Yeltsin’in 31 Aralık 1999’da istifa etmesinin ardından, Anayasa gereği, üç ay içerisinde devlet başkanlığı seçimi yapılıncaya kadar bu görevi vekaleten üstlendi.

– 2000 yılında Rusya’da yapılan başkanlık seçimlerinde %50’nin üzerinde oy toplayarak, birinci turda devlet başkanı seçildi. 7 Mayıs 2008’de görev süresi dolarak yerini yeni devlet başkanı Dmitri Medvedev’e bıraktı ve Rusya’nın başbakanı oldu.

– 4 Mart 2012’de 3. kez % 63.6 oyla Rusya Federasyonu devlet başkanı seçildi. Halen devlet başkanı…

[3] 2007’de BBC’ye demeç veren bir BM çalışanı, Lavrov hakkında şunları söylemişti : “…herkes onun kıvrak bir zihin, geniş ve hatasız bir bilgi birikimi, müzakerenin gidişatını kolayca değiştirebilecek bir konuşma yeteneği ve kavrayış ile Güvenlik Konseyi’ndeki en güçlü kişilik olduğunu düşünüyordu.”

[4] Lavrov’un daha ayrıntılı özgeçmişi:

– Batı’nın “Sovyet diplomasisinin son temsilcisi” dediği, Amerikan medyasının “Bay Nyet” lakabını layık gördüğü Lavrov, 21 Mart 1950’de dünyaya geldi.

– Rus Dışişleri Bakanlığı’nın insan sermayesini meydana getiren Moskova Devlet Uluslararası İlişkiler Enstitüsü’nden 1972’de mezun oldu. Hemen Sri Lanka’daki SSCB Büyükelçiliğinde diplomasi kariyerine başladı. 4 yıl süren görevinde ataşeliğe yükselirken zaten İngilizce ve Fransızca bilen genç Lavrov, bu ülkede konuşulan Sinhala ve Dhivehi (Maldivce) dillerini de öğrendi.

– 1976’da Moskova’ya döndü ve burada 1981’e dek SSCB Dışişleri Bakanlığı Uluslararası Örgütler Dairesi’nde çalıştı. 1981-2004 yılları arasında Dışişleri Bakan Yardımcılığı ve Birleşmiş Milletler (BM) Daimî Temsilciliği görevleri de olmak üzere 17 yıl boyunca dış işleri bürokrasisinde çalıştı.

– 9 Mart 2004’te RF Dışişleri Bakanlığı görevine getirildi. O günden günümüze uluslararası gelişmelerin ve krizlerin tamamında rol oynadı.

[5] Ömer Çamur,  Gaziantep University Journal of Social Sciences, Şubat-2020, s. 461