İran’ın Basra Körfezi’nde Amerikan donanmasına ait nehir botu olarak da bilinen 2 kıyı devriye botuna el koyduğu, aynı zamanda botlardaki 10 askeri personelin de gözaltına alındığı açıklandı. Olayın dün (12 Ocak) akşam saatlerinde Basra Körfezi’nin hemen hemen ortasında Körfezi kontrol eden kritik bir bir mevkide olan Farsi Adas’nın karasuları içinde olduğu ifade ediliyor. İlk açıklamalarda ABD Dışişleri Bakanının İran Dışişleri Bakanı ile görüştüğü, Amerikan botlarının ve personelinin serbest bırakılacağı basına yansımıştı. Yine Amerikalı askeri kaynaklara dayandırılarak verilen haberlerde Kuveyt’ten Bahreyn’e gitmekte olan askeri botlardan birinin arıza nedeniyle Farsi Adasının karasularına sürüklendiği ve karaya oturduğu bildirilmişti. Kasti bir durumun söz olmadığını ancak İran makamlarının botları ve personeli Farsi Adasına götürdükleri açıklanmıştı.

Bugün itibariyle yapılan açıklamalarda Amerikalı personelin ve botların serbest bırakılmasının hiç de Amerikalı yetkililerin açıkladığı gibi kolay olmayacağı görülmektedir. Çünkü İran Devrim Muhafızları, dün gece alıkoydukları 10 Amerikan askerinin sorgusunun devam ettiğini açıkladı. Tesnim ajansına konuşan Devrim Muhafızları Sözcüsü Ramazan Şerif, “İstihbarat toplama amacında olduklarını anlarsak onlara farklı davranırız.” dedi. Ramazan Şerif, Amerikalıların bu sabah serbest bırakılacağına ilişkin açıklamaları ‘spekülasyon’ olarak değerlendirdi. Şerif, “Başkalarının, denizcilerin hemen serbest bırakılacağı yönündeki açıklamaları spekülasyondur. Bunu ne teyit ederim ne de yalanlarım.” dedi. Devrim Muhafızlar Donanma Komutanı Ali Fedevi ise askerlerin yakalanmasının ardından Körfez’deki Amerikan uçak gemisi muharebe grubunun ve savaş uçaklarının 40 dakika boyunca provokatif manevralar yaptığını söyledi. Fedevi, Amerikan botlarının İran karasularına girmesinden dolayı ABD’nin özür dilemesi gerektiğini de belirterek Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif’in ABD’li mevkidaşıyla görüşerek özür talebinde bulunduğunu aktardı.

Olayın Farsi Adası karasularında meydana gelmesi de ilginç. Farsi Adası İran Devrim Muhafızları Deniz Kuvvetlerine ait tamamen askeri üs konumunda, sivil kullanıma kapalı. 14 km. X 7 km. boyutunda olan adada bölgedeki olaylara kısa sürede müdahale edebilecek deniz kuvvetleri unsurlarıyla karada konuşlu füze sistemleri olduğu bildiriliyor. Ada mevkisi itibariyle Suudi Arabistan’ın Basra Körfezi’ndeki kıyılarını ve dolayısıyla petrol sahalarını da kontrol eden bir pozisyonda. Ayrıca İran’a Körfez ülkelerinde konuşlu Amerikan deniz kuvvetleri unsurlarını da gözetleme imkanı da veriyor.

Diğer taraftan el konulan Amerikan deniz kuvvetlerine ait botlar 10 m uzunluğunda, 2 m su çekimi var. Mevcut kapasitesiyle 232 km.lik bir seyir menziline sahip. Evet o bölgede denizde olan çok sayıda Amerikan deniz kuvvetlerine ait gemi var ve bu botların akaryakıt dahil diğer lojistik ihtiyaçlarını karşılayabilir ve daha uzun süre denizde kalmasını, daha uzun mesafeler seyir yapabilmesini sağlayabilir. Hal böyle olunca Kuveyt’ten Bahreyn’e (yaklaşık 435 km mesafe) gitmek üzere yola çıkan kıyı devriye botunun sahilden yaklaşık 100 km açıktaki Farsi Adasının karasuları içinde bulunması İran’ın “bu botlar istihbarat maksadıyla karasularımıza girmiş olabilir” şüphesini de artırmaktadır.

Bununla birlikte operasyonel maksatlarla göreve çıkan bu botların 4-5 kişilik mürettebatının yanında 8 kişilik bir operasyon timini de taşıdığı biliniyor. El konulan 2 botla birlikte 10 askeri personelin rehin alındığının açıklanması bu botların operasyonel bir görevde olmadığını göstermesine rağmen bu durum istihbarat toplamak için bölgede bulunmadığını da göstermez. Bu bağlamda İran makamlarının sorgulamasından ne çıkacağı merak konusu.

Her ne kadar İran’a yönelik yaptırımların kalkmasının beklendiği bugünlerde İran’ın konuyu kendi aleyhine gelişecek bir krize çevirmesi beklenmemelidir. Aynı adada 2007 yılında İran’ın yine küçük bir askeri bottaki 15 İngiliz askerini rehin alıp 2 hafta süreyle sorguladıktan sonra serbest bıraktığını hatırladığımızda, benzer bir gelişmenin yine yaşanması söz konusu olabilecektir.

Diğer taraftan İran’ın bu tavrından kendi açımızdan bakacak olursak, Ege’de adaları işgal edilmesine rağmen ses çıkarmayan Türkiye’ye bir ders niteliği taşımaktadır.

Not: Bu yazının yayımlanmasından 1 saat sonra Tasnim haber ajansının verdiği habere göre, Amerikan askerlerinin ABD’nin özür dilemesinin ardından serbest bırakıldığı bildirildi. Açıklamada, “Teknik ve operasyonel incelemeler, İran sularına girişin kasıtsız olduğuna işaret etti” denildi. Devrim Muhafızları, ABD’nin kendilerine, gelecekte “benzer hataların” yapılmayacağı konusunda garanti verdiğini de ifade etti.