…

KORE SAVAŞINDA ÇİN MÜDAHALESİ

Zeynep Ceren ERTÜRK’ün “CHINESE INTERVENTION IN THE KOREAN WAR” adlı makalesinden çevrilmiştir.

Bölüm 1: Giriş

Kore Savaşı, İkinci Dünya Savaşı sonrası döneminin ve Soğuk Savaş döneminin en önemli olaylarından biriydi. Aslında Kore Savaşı denilince sadece Kuzey ve Güney Kore’nin ayrılması ve Kuzey Kore gibi izole bir ülkenin yeni dünya düzeninde kalması değil, birçok neden ve sonuç da tartışılmaktadır. Savaş, Amerika Birleşik Devletleri ile Sovyet Rusya arasında veya Amerika Birleşik Devletleri ile Çin arasında ve ayrıca Kuzey ve Güney Kore arasında bir savaş olarak düşünülebilir. Ancak bu yazıda Kore Savaşı ile ilgili açıklığa kavuşturulabilecek ve yorumlanabilecek pek çok konu olmasına rağmen asıl incelenmesi gereken nokta Çin’in Kore Savaşı’na müdahalesinin nedenleridir. Batıda, Çinlilerin yabancılara karşı duyduğu düşmanlık, güvenlik tehditleri, yayılmacı dürtüler ve komünist doktrin gibi farklı olgularla güdülendiği uzun zamandır varsayılmıştır. [1] Gelişen Soğuk Savaş, 1950’lerde Çin’in Kore Savaşı’na katılımının çoğunlukla Stalin’in komünizmi teşvik etme direktifinden kaynaklandığını iddia eden Batılı araştırmacıları etkiledi. [2] Allen S. WHITING, 1960 yılında, Çin’in tüm sınır güvenliği tehdidini hissettiği ve askeri müdahaleye ihtiyaç duyduğu zamanın, Amerikalı General MacArthur’un 15 Eylül 1950’de Incheon’a başarılı bir şekilde inişinden sonra olduğunu öne sürdü. [3] Bununla beraber, 1980’lerde Çinli bilim insanları, Amerika Birleşik Devletleri’nin Kore Savaşı’na hızlı katılımının yanı sıra Truman’ın 7. Filo’nun Tayvan Boğazı’na konuşlandırılmasını kamuoyuna açıklamasının, Mao’ya ABD’nin Çin toprak egemenliğine karşı askerileştirilmiş bir saldırganlık arayışında olduğunu doğrulayan iddialarda bulunmaya başladılar. [4] Son zamanlarda Çinli bir bilim insanı, Mao’nun Sovyetler Birliği’nden güvenlik teminatı ve ekonomik yardım almaya çalıştığı gerekçesiyle Sovyetlerin teşviki üzerine asker göndermeye devam ettiğini ileri sürdü. [5]

Yukarıda belirtilen argümanlarla ilgili olarak, bu makalenin ışık tutacak araştırma sorusu şudur; “Çin Halk Cumhuriyeti’nin Kore Savaşı’na müdahalesini hangi olaylar, eylemler veya motivasyonlar tetikledi?” Ancak bu makale, MAO Zedong’un savaşa doğrudan müdahale fikrine karşı çekingen ve ilgili tutumunu değiştirmesini tetikleyen ana dönem ve olayların, Eylül 1950’de MacArthur’un komutasındaki Incheon’a çıkan BM kuvvetleri ve Truman’ın BM birliklerine 38. paraleli geçme izni veren bir deklarasyon imzalaması olduğunu iddia ediyor. Kısacası iddia, Çin Halk Cumhuriyeti’nin ya da daha doğrusu MAO Zedong’un 19 Ekim 1950’de Kore Savaşı’na müdahale etmesinin birincil motivasyonunun güvenlik kaygılarını ortadan kaldırmak olduğunu ileri sürüyor.

Bölüm 2: Yeni Kurulan Çin Halk Cumhuriyeti’nde Komünist Çin Partisi ve Çin’in ABD ile İlişkileri

Çin Komünist Partisi (ÇKP), başlangıcından bu yana hemen hemen her Batı ülkesinden güçlü bir direnişle yüz yüze geldi.[6] Düşmanca yaklaşıma ve Roosevelt’in ÇKP’nin rakibi Guomindang’ı destekleme politikasına rağmen, ÇKP, ABD ile tarafsız bir ilişki geliştirmeye çaba sarfetti. Ancak, Truman yönetimi Guomindang’ı desteklemeye devam ettiği için, ÇKP liderleri 1946 ve 1949 yılları arasında Sovyetler Birliği ile bir ittifak kurmayı ve ekonomik ve askeri yardım aramayı seçtiler.[7] Mao, Çin Halk Cumhuriyeti’nin kurulmasından önce, olası bir ABD ablukasına göğüs gerebilmek için 1947 ve 1949 yılları arasında ekonominin derhal toparlanmasını ve yeniden yapılanmasını vurguladı.[8] Şüphesiz, ABD tek endişe kaynağı değildi. Her şeyden önce, Çin’in çağlar boyu birbirini takip eden savaşlardan aldığı yaraları iyileştirmesi gerekiyordu. İkincisi, Çin Halk Cumhuriyeti yeni kurulmuştu ve istikrarsız bir ekonomiye sahipti. Üçüncüsü, yeni özgürleştirilmiş bölgelerde toprak reformu ve şehirlerde demokratik reform henüz uygulanmadı. Dördüncüsü, devrim karşıtları ve isyancılar bir endişe kaynağı olmaya devam ettiler. Son olarak Çin, hava ve deniz komutasından yoksun olduğu için Batı ve Sovyetlere kıyasla askeri açıdan zayıftı. [9] Bu nedenle, ÇKP liderleri arasındaki ortak görüş, özetle ABD ve Batı ile doğrudan karşı karşıya gelmekten kaçınmaktı. Beklendiği gibi, 27 Haziran 1950’de 7. Filo’nun Tayvan Boğazı’na transferi [10], yeni kurulan ÇKP rejiminin siyasi ve ekonomik temellerini sarstı; Mao ve ortaklarının ABD hegemonyasına karşı endişe duymalarındaki gerekçeyi kanıtlamış oldu.

 Bölüm 3: Kore Savaşı Öncesi Dönemde Çin’in SSCB ve Kuzey Kore ile Dış İlişkileri    

İkinci Dünya Savaşı’nın ardından ulusal güvenlik, Sovyet dış politikasının temel stratejik hedefi haline geldi. Ilımlı şekilde bir arada yaşama ve komünist devrim ikinci sırada yer aldı. Bununla birlikte, Stalin’in endişeleri ve stratejik hırsları, Haziran 1947’deki Marshall Planının bir sonucu olarak değişti. Stalin, Marshall Planı’nı Avrupa’da bir anti-Sovyet bloğu oluşturulması gibi yorumladığı için Sovyetlerin ABD’ye karşı tutumu giderek daha düşmancıl hale geldi. [11] Yeni kurulan Çin Halk Cumhuriyeti, dış ve iç tehditlere karşı ekonomik ve askeri yardım alabileceği bir müttefik arayışı içindeydi. Öte yandan Stalin, ÇKP’nin Sovyetler Birliği’nin güvenlik bölgesini genişletmesine ve bölgedeki Komunist etkinin tanınmasına yardımcı olsa da, Doğu’da bir düşman olma potansiyeline sahip olduğu için Çin Halk Cumhuriyeti ile tam teşekküllü bir stratejik ortaklığı benimseme konusunda tereddütlüydü. [12] Sonunda, 1947-1950 yılları arasında ABD tehdidi daha fazla görünürken, Çin Halk Cumhuriyeti ve Sovyetler Birliği, stratejik kaygılarını hala koruyarak, Şubat 1950’de Çin-Sovyet İttifakı, Dostluk ve Karşılıklı Yardım Antlaşması’nı imzaladılar. Bu anlaşma Mao’nun geleceğe yönelik beklentilerine uymasa da, Çin’in işgal edilmesi halinde koşulsuz olarak Sovyetlerden yardım ve destek sağlanmasını teknik olarak garanti etmiştir. [13]       

Kore Savaşı’ndan önce, ÇKP liderleri Kore Yarımadası’nı görmezden geldiler ve Kuzey Kore’deki durum hakkında sınırlı bilgiye sahiptiler ve diplomasi konusunda yeteri kadar tecrübeye sahip değildiler. Aslında, Pyongyang’daki Çin Büyükelçiliği 1950 yılının Ağustos ayının sonlarına kadar açılmadı. [14] Ancak, savaşın başlangıcından itibaren Kim Il-Sung, hem Çin hem de Sovyet desteği istemeye başladı. Ancak, savaş patlak verdiğinde, ÇKP liderleri, Kuzey Kore’ye azami manevi destek sağladılar ve insan gücü takviyesi olarak 14.000 Koreli Çinli göndermeye başladılar. [15] Endişelerine rağmen, Mao ve ÇKP yönetimi başlangıçta emperyalist Batı, özellikle de ABD ile oldukça riskli bir çatışmaya zemin hazırlamak konusunda isteksizdiler.

Bölüm 4: Kore Savaşı’nın Çin Müdahalesine Yol Açan Erken Dönemi

Kore Savaşı’nın patlak vermesinden önce ne Stalin, ne Mao ne de KIM Il-Sung, ABD’nin anlaşmazlığa müdahale edeceğini beklemiyordu.[16] Aslında, Mao ve Kim Il, Mayıs 1949’un başlarında bir araya geldiklerinde, Japon birliklerinin muhtemel bir müdahalesini tartıştılar.[17] Yine de Truman yönetimi, savaşın başlamasından iki gün sonra, 27 Haziran 1950’de Birleşmiş Milletler’de bir karar yayınladı ve tüm ulusları Güney Kore’ye yardım etmeye ve ABD deniz ve hava birliklerinin Güney Kore’yi savunmasına olanak sağladı. [18] Bununla birlikte, 7 Temmuz 1950’de 7. Filo’nun Tayvan Boğazı’na konuşlandırılması, daha önce bu makalede iddia edildiği üzere, Çin Halk Cumhuriyeti’nin iç işlerine bir müdahale olarak gören Çinliler için bardağı taşıran son damla oldu. General MacArthur, Kore Savaşı’na tam bir müdahalenin başladığını gösteren 7 Temmuz Güvenlik Konseyi Kararı uyarınca başta ABD kuvvetleri olmak üzere BM kuvvetlerinin komutanlığına atandı. Çin, ABD kara birliklerinin Kore’ye girmesinin ardından müdahale konusundaki tutumunu yineledi. 2 Temmuz 1950’de, Çin Halk Cumhuriyeti Başbakanı ve Dışişleri Bakanı Zhou ENLAİ, Stalin’e “Amerikalılar 38. paraleli geçerlerse, Koreli gibi giyinmiş Çin birlikleri, onlara karşı savaşmak için gönüllüleri kullanacağını” bildirdi. [19] Stalin, 5 Temmuz’da Çin’in hava desteği talebini kabul etti ve “bu birliklere hava koruması sağlamak için elimizden geleni yapacağız” dedi. [20] Kuzey Kore kuvvetleri, 1950 Ağustosu’nun başlarında, BM yetkisi altında kalan Busan’ın güney doğu kenarı hariç, tüm Kore Yarımadası’nı işgal etti. [21] Seul, 28 Eylül 1950’de BM birlikleri tarafından geri alındı ve Truman, BM askerlerinin 38. paraleli geçmesine izin veren bir anlaşma imzaladı. [22] ABD tehdidi her zamankinden daha belirginken, Stalin’in Mao’yu savaşa girmesi için teşvik etme zamanı gelmişti. 5 Ekim’de Stalin Mao’ya Çin’in savaşa katılması halinde ABD’nin Tayvan’ı terk etmek zorunda kalacağını ve dolayısıyla Çin’i, Kore Yarımadası’na asker göndermeye teşvik edeceğini iddia eden bir mesaj gönderdi. Ayrıca Stalin, Sovyetler Birliği’nin Şubat 1950’de imzalanan Çin-Sovyet İttifak, Dostluk ve Karşılıklı Yardım Antlaşması uyarınca Çin’in yanında savaşacağını vurgulayarak Mao’ya güvence verdi. [23] Stalin’in teşviği gerçekten de baskı yaratmıştı, Çin aynı fikirde değilse, Çin ile SSCB arasındaki ilişkilerin kötüleşmesine imza atacaktı. 11 Ekim 1950’de Bakan ZHOU Enlai, nihai durumu tartışmak ve Kore topraklarına girmek için yardım ve maddi destek talep etmek için Stalin ile bir araya geldi. Ancak Stalin, Sovyet Hava Kuvvetlerinden taviz vermeye ve temin etmeye istekli olmadığı için yardımın bu düzeyde olmayacağını ifade etmiştir. [24] Stalin ve Bakan Çu ENLAY’ın Mao’ya gönderdikleri 11 Ekim 1950 tarihli ortak telgraf, Çin’in kendisinden beklenen yardıma, askeri teçhizata ve hava kuvvetleri desteğine sahip olamayacağını açıkça belirtiyordu. (Ek 1) ÇKP’nin liderlerini toplayan ve telgrafı tartışmaya açan Mao, başta endişeli olmasına rağmen savaşa müdahale etmekte ısrar etti ve 19 Ekim 1950’de bunu yaptı.[25]

Bölüm 5: Sonuç: Çin’in Kore Savaşına Müdahalesinin Arkasındaki Mantık/Gerekçe

İlk olarak, Çin Halk Cumhuriyeti, komünist devrimin teşviki ve yeni kurulan Çin Komünist Partisi rejiminin sürdürülebilirliğinin garanti edilmesi için Kuzey Kore’nin başarısını derinden istedi. Mao, Çin’in amacının devrimi teşvik ederken Kore yarımadasında yayılmasını desteklemek olduğunu vurguladı. Ancak, devrimi teşvik etme ihtiyacı yine, Çin Halk Cumhuriyeti’nin güvenliğini ve egemenliğini ve öncelikle “Çin Devrimi”nin korunmasını garanti altına almaktı. [26] Savaşa içişleri adına müdahale etmenin ve rejimin itibarını güçlendirmenin itici gücü, iç morali yükseltmek ve ABD’den yardım alma avantajına sahip olan Kuomintang’dan üstün olduğunu kanıtlamaktı.[27] Ancak, özellikle 7. Filo’nun savaşın en başında Tayvan Boğazı’na gönderilmesiyle, Çin Komünist Partisi tarafından algılanan tehdit seviyesi önemli ölçüde arttı. Bu makale, birkaç neden arasında, Çin’in Kore Savaşı’na müdahalesinin en önemli nedeninin, ÇKP’nin ABD varlığının Çin sınırları, bütünlüğü ve egemenliği için bir tehdit oluşturduğu algısı olmasıdır ve MacArthur tarafından doğrulanan bu iddia BM kuvvetlerinin eylemlerine ve Çinli Komünistlerin yenilgisine yol açmıştır.

KAYNAKÇA

Allen S. Whiting, China Crosses the Yalu: The Decision to Enter the Korean War (New York, 1960), 126, 159-60.

David, T. C. (2015). China’s military intervention in Korea: Its origins and Objectives. Trafford Publishing.

Donggil Kim, China’s Intervention in the Korean War Revisited, Diplomatic History, Volume 40, Issue 5, November 2016, Pages 1002–1026.

Mosley, E. Philip “Soviet Policy and the War,” Journal of International Affairs 6 (Spring 1952): 107-14.

Kovach, C. (2016). “What Were Mao’s Motivations for Intervention in the Korean War?” Interstate – Journal of International Affairs, 2015/2016(3).

Shen, Zhihua. “China and the Dispatch of the Soviet Air Force: The Formation of the Chinese–Soviet–Korean Alliance in the Early Stage of the Korean War.” Journal of Strategic Studies 33, no. 2 (2010): 211–30.

Shen, Zhihua. “Sino-Soviet Relations and the Origins of the Korean War: Stalin’s Strategic Goals in the Far East.” Journal of Cold War Studies 2, no. 2 (2000): 44–68.

“The Korean War and the Fate of Taiwan.” Taipei Times, June 29, 2010.

Torkunov, Anatoly. The War in Korea 1950-1953: Its Origin, Bloodshed and Conclusion (Tokyo, 2000), 50-51.

Yufan, Hao, and Zhai Zhihai. “China’s Decision to Enter the Korean War: History Revisted.” The China Quarterly 121 (1990): 94–115.

Zhou, B. (2015). “Explaining China’s Intervention in the Korean War in 1950.” Interstate – Journal of International Affairs, 2014/2015(1).

Ek 1: Stalin-Zhou Enlai Joint Telegram to Mao Zedong, October 11, 1950

[1] Hao Yufan and Zhai Zhihai, “China’s Decision to Enter the Korean War: History Revisted,” The China Quarterly 121 (1990): pp. 94-115, 94.

[2] Philip E. Mosley, “Soviet Policy and the War,” Journal of International Affairs 6 (Spring 1952): 107-14.

[3] Allen S. Whiting, China Crosses the Yalu: The Decision to Enter the Korean War (New York, 1960), 126, 159-60.

[4] Donggil Kim, “China’s Intervention in the Korean War Revisited,” Diplomatic History 40, no. 5 (2015): pp. 1002-1026, 1003.

[5] Zhihua Shen, “China and the Dispatch of the Soviet Air Force: The Formation of the Chinese–Soviet–Korean Alliance in the Early Stage of the Korean War,” Journal of Strategic Studies 33, no. 2 (2010): pp. 211-230.

[6] Yufan and Zhihai, 95.

[7] Yufan and Zhihai, 95.

[8] Yufan and Zhihai, 99.

[9] Kim, 1015.

[10] “The Korean War and the Fate of Taiwan.” Taipei Times, June 29, 2010.

[11] Zhihua, Shen. “Sino-Soviet Relations and the Origins of the Korean War: Stalin’s Strategic Goals in the Far East.” Journal of Cold War Studies 2, no. 2 (2000): 44–68, 46-47.

[12] Zhihua, 2000, 54.

[13] Zhou, B. (2015). “Explaining China’s Intervention in the Korean War in 1950.” Interstate – Journal of International Affairs, 2014/2015(1).

[14] Yufan and Zhihai, 99.

[15] Nie Rongzhen Memoir, 744.

[16] Anatoly Torkunov, The War in Korea 1950-1953: Its Origin, Bloodshed and Conclusion (Tokyo, 2000), 50-51.

[17] David, T. C. (2015). China’s military intervention in Korea: Its origins and Objectives. Trafford Publishing, 80.

[18] Kim, 1005.

[19] Roshin’s cable to Moscow, July 2, 1950, Arkhiv Prezidenta Rossiiskoi Federatsii [Archive of the President of the Russian Federation] (hereafter APRF), Fond 45, Opis 1, Delo 331, Listy 75–7.

[20] Telegram from Stalin to Roshchin, July 5, 1950, Rossiiskii Gosudarstvennyi Arkhiv Sotsial’no-Politicheskoi Istorii [Russian State Archives on Social-Political History] (hereafter RGASPI), Fond 558, Opis 11, Delo 334, Listy 79.

[21] Schnabel and Watson, Joint Chiefs of Staff, 73-79.

[22] Kim, 1012.

[23] Telegram from Stalin to Mao Zedong, October 5, 1950, cited from CEDF, Vol. 7, 909-13; A. M. Ledovsky, “Stalin, Mao Zedong and the Korean War, 1950-1953,” Mmb‘~ h lmbe—w‘~ hpqmoh~ [Modern and Contemporary History] 5 (2005): 105-6.

[24] Kim, 1019.

[25] Kim, 1019.

[26] Kim, 1021.

[27] Zhou (2015).