Cemil MERİÇ, dil, tarih ve edebiyat alanlarından felsefe ve sosyolojiye kadar birçok alanda araştırmalar yapmıştır ve dilin, bir milletin özü olduğunu savunmuştur. Düşünür, yazar ve çevirmen Cemil MERİÇ’i saygıyla anıyoruz.
“Aydın kendi kafasıyla düşünen, kendi gönlüyle hisseden kişi. Aydını yapan; uyanık bir şuur, tetikte bir dikkat ve hakikatin bütününü kucaklamaya çalışan bir tecessüs…” Cemil MERİÇ
Cemil MERİÇ (12 Aralık 1916 – 13 Haziran 1987)
Hüseyin Cemil Meriç, 12 Aralık 1916’da Hatay Reyhanlı’da doğdu. Ailesi, Balkan Savaşı sırasında Yunanistan’dan göçmüş bir ailedir. Fransız idaresindeki Hatay’da Fransız eğitim sistemi uygulayan Antakya Sultanisi’nde okudu.
İlk ve orta dereceli öğrenimini Hatay’da tamamlamasının ardından İstanbul’da bulunan Pertevniyal Lisesi’nde okuyan Meriç, bu sırada Nazım Hikmet ve Kerim Sadi başta olmak üzere dönemin aydınlarıyla tanıştı. Bu okulu bitirmesinin ardından İstanbul Üniversitesi’nde Felsefe eğitimi aldı.
Geçim sıkıntısı nedeniyle 1937’de İskenderun’a dönen Meriç, bir süre öğretmenlik ve Tercüme Kalemi’nde reislik görevlerinde bulundu. Türk Hava Kurumu’nda sekreterlik, belediyede kâtiplik gibi geçici işlerde çalışan Meriç, 1939 Nisan ayında Hatay hükümetini devirmek iddiasıyla tutuklanıp Antakya’ya götürüldü; idam talebiyle yargılandı; iki ay sonra beraat etti.
1940’da İstanbul Üniversitesi’ne girip Fransız Dili ve Edebiyatı öğrenimi gördü. 1941’den başlayarak İnsan, Yücel, Gün, Ayin Bibliyografyası dergilerinde yazmaya başladı. 1942 ve 1945 yılları arasında Elazığ lisesinde, 1952 ve 1954 yılları arasında ise İstanbul`da Fransızca öğretmeni olarak çalıştı. Daha sonra İstanbul üniversitesi Edebiyat fakültesinde yabancı diller okutmanlığı görevinde bulundu, Sosyoloji bölümünde dersler verdi. Mükemmel düzeyde Fransızca okuyup yazan Meriç, İngilizceyi anlıyor, Arapçayı, kendi ifadesiyle, “söküyor”du.
1974 yılında İstanbul Üniversitesi’nden emekli oldu ve vefatına kadar, yıllarının birikimini kitaplaştırmaya girişti.
2004 yılında Üsküdar Belediyesi’nin açtığı Kültür Merkezi’ne, 2012 yılında Hatay’daki il kütüphanesine adı verildi. Hatay’ın Reyhanlı ilçesinde, doğduğu ev müzeye dönüştürüldü. 2013 yılında İzmir’de bir ortaokula ismi verildi.
İnceleme:
- Hind Edebiyatı (1964),
- Saint Simon İlk Sosyolog, İlk Sosyalist (1967),
- Bu Ülke (1974)
- Bir Dünyanın Eşiğinde (1976),
- Işık Doğudan Gelir (1984),
- Kültürden İrfana (1985)
Deneme:
- Mağaradakiler (1978),
- Bu Ülke (1985)
- Umrândan Uygarlığa (1974),
Günlük:
- Jurnal I (1992)
- Jurnal II (1994)
Diğer Kitapları:
- Kırk Ambar (1980),
- Bir Facianın Hikâyesi (1981),
- Sosyoloji Notları ve Konferanslar (1993)
Ödülleri
- Türkiye Millî Kültür Vakfı ödülü (1974)
- Türkiye Millî Kültür Vakfı ödülü, Ankara Yazarlar Birliği Derneği’nin Yılın Yazarı ödülü (1983)
- Türkiye Yazarlar Birliği Yılın Fikir Eserleri Ödülü (1981)