Soğuk savaş sırasında ekonomik olarak zor günler geçiren dünyadaki gelişmeler ile birlikte ABD barış temelli olarak askeri kuvvetlerini küçültme yönüne gitmiş ancak operasyonel olarak bu kuvvetlerin gücünü arttırmıştır. Askeri sayı bakımından daha küçük ama etkisi, istihbarat, teknoloji ve yetenek bakımından çok daha üstün bir askeri kuvvet oluşturma çabasına girmişlerdir. Asimetrik savaş kavramı bu yıllarda ortaya çıkmış bir kavramdır (Plant 2008-6). ABD yetenek tabanlı tedarik stratejisi uygulamasına ve dünya üzerinde çok gelişmiş bir istihbarat ağı kullanmasına karşın sahip olduğu aşırı güç karşısında, çok büyük asimetrik bir tepki ile karşılaşmış ve globalleşen bir tehdidin (terör) ortaya çıkmasına neden olmuştur.  Bu terörist organizasyonlar ile birlikte oluşan ortamda belirsizlik yerini kaosa bırakarak, düşmanın tamamen bilinmeyen bir olgu olarak ortaya çıktığı global dünya olarak tanımlanan ortamda, zafer kazanmak imkansız hale gelmiştir. Terör örgütlerinin ortadan kaldırılması imkânsız veya terör örgütleri ile savaşın hiç bitmeyecek bir olgu olması günümüz toplumlarının en büyük sıkıntılarından birini oluşturmaktadır.

ABD’nin sahip olduğu aşırı gücün, karşısında asimetrik etki yaratan terörist organizasyonlara karşı yeterli etkiyi gösteremediği görülmektedir. II. Irak savaşında başlarda gösterdikleri, üstün taktiksel, teknolojik ve yetenek gücü sayesinde Irak’ı işgal etmesi çok kolay olmuştur. Savaş başlamadan önce zaten Irak’ta askeri bir güçten bahsedebilmek mümkün değildi. Ancak ambargolar altındaki ve açlık içinde yaşayan halkın oluşturduğu bu ortamda, asimetrik olarak avantaj sağlayacak direnişçiler, orta doğunun dört bir yanından buraya göç ederek, başka bir savaş gücü oluşturmuş ve ABD’yi asimetrik etkiler ile başarısız kılmaya çalışmışlardır (Plant 2008: 7-8). ABD’nin Irak’ı işgalinden sonra zafer sevinci kısa sürmüştür. Asimetrik (sıra dışı) savaş yöntemleri kullanan direnişçiler ve teröristler. ABD’nin zaferini, büyük bir katliam ve başarısızlık hikâyesine dönüştürmüşlerdir. Bunun sonucunda dünya kamuoyunun da tepkisinin artmasına neden olmuştur. Sonuçta ABD’nin Irak’a yaptığı operasyon büyük çoğunluk tarafından, başarısızlık olarak görülmektedir.

Güç asimetrisi, çıkar veya amaç asimetrisini açıklamaktadır. Taraflar arasındaki göreceli güç farkı ne kadar fazla ise; güçlü olan tarafın politik direnci o kadar az olmakta ve politik olarak o derecede saldırıya açık olmaktadır. Diğer taraftan da güçsüz aktörlerin politik direnci, güç asimetrisi oranında artmakta ve zafiyeti de o derecede az olmaktadır. Daha açık bir ifade ile, kaybedecek hiçbir şeyi kalmayan bir insanın, hayatı da dahil her türlü refahını korumak isteyen ve bunu devam ettirmek isteyen insanların karşılıklı savaşının oluşturacağı asimetriden bahsedilmektedir. Bu yüzden günümüzde yapılan terörist saldırıların etkileri hasar bakımından büyük olmamakta ancak uzun vadede saldırıların etkileri politik ve sosyo-ekonomik yapı üzerinde büyük etkiler yaratmaktadır (Arreguin-Toft 2001: 95).

Clausewitz’in savaşın temelleri üzerine, yönetim-nüfus-asker (government-populace-military) kurumsal yapısının tamamen dışında bir yapılanma olarak görülebilen terörizm aslında bu yapıların tanımlarının kapsamındadır. Buna göre, yönetim kavram olarak sadece askeri yönetimden bahsetmemekte, herhangi bir devletin yönetiminden bahsedebilmek de mümkündür. Askeri kurum olarak da sadece savaştaki komuta altındaki askerlerden değil, terörist oluşumlar da bu yapı altında değerlendirilebilir. “Nüfus (populace)” olarak da sadece sayı değil; herhangi bir kültürün, dinin, milletin tanımı yapılabilir (Echevarria 2005: 7).  Bunlara göre Clausewitz’ in savaşın kurumsal yapısı hakkında söylediklerinin aslında terörizm ile birlikte yıkılmadığını, sadece boyut ve yöntem olarak değişme gösterdiğinden söz edilebilir.

Sonuç olarak günümüzde savaşlardaki güç dengesinin bozulması asimetrik savaşları daha da belirginleştirmiş ve yaygınlaştırmıştır. Yaygın olarak kullanılan terör eylemleri ve terör örgütlerinin kullanılarak düşmana hasar verilmeye çalışılması asimetrik savaş örnekleri olarak gösterilebilir. Ülkelerin savunma stratejileri bu tür bir asimetrik savaş ortamının varlığı gözetilerek oluşturulmalıdır.

KAYNAKÇA

Arreguin-Toft I., “How the Weak Win Wars: A Theory of Asymmetric Conflict” International Security, Vol. 26, No.1 (2001) 93-128

ECHEVARRIA  A., J. II “Fourth-Generatıon War And Other Myths” Strategic Studies Institute (2005) 1-21

PLANT J., T. Jr. “Asymmetric Warfare: Slogan Or Reality?” Defence & Strategy 1-(2008) 5-15

SUN-TZU “Savaş Sanatı” Türkçesi: Adil Demir, KASTAŞ Yayınevi İstanbul (2008)

TOPTAŞ E., “Asimetrik Savaş Yeni Bir Savaş Türü mü?” Kara Harp Okulu Bilim Dergisi Cilt 15 (2006) Sayı-1/ 1-15