Kurtuluş Savaşı’nda kazanılan zafer sonrası Lozan Anlaşması, 24 Temmuz 1923 tarihinde İsviçre’nin Lozan kentinde Türkiye Büyük Millet Meclisi temsilcileriyle İngiltere, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya, Bulgaristan, Portekiz, Belçika ve Yugoslavya temsilcileri tarafından Beau-Rivage Palace’ta imzalanmıştır. Yıllar önce Paris’te görev yaptığım dönemde oteli ziyaret ettim. Cumhuriyet döneminde doğan ve bu Cumhuriyet’in imkanlarından yararlanan biri olarak çok duygulanmıştım. 24 Temmuz 1923-24 Temmuz 2019. Aradan tam 96 yıl geçti. Lozan Anlaşması, 1683 Viyana bozgunundan sonra Türklerin sınırları belli bağımsız bir vatana sahip olmasını sağlamıştır. Unutmayalım, unutturmayalım.

Atatürk, 26 Temmuz 1927’de Lozan’ın “milli bayram” olarak kutlanmasını istemiş ve Lozan’a verdiği önemi şöyle dile getirmiştir: “Lozan Antlaşması, Türk tarihinde bir dönüm noktasıdır. Türk milleti için siyasal bir zafer oluşturan bu antlaşmanın Osmanlı tarihinde eşi yoktur. Lozan Antlaşması imza gününün milli bayram olarak kabul edilmesi uygundur.” 24 Temmuz 1923’ten itibaren Lozan, “Sulh Bayramı”, “Lozan Günü” olarak kutlanmaya başlanmıştır. 24 Temmuz 1923 tarihli Tercümanı Ahval Gazetesi Lozan’ı “Bugün Sulh Bayramıdır” manşetiyle, Tevhid-i Efkar Gazetesi ise “Bugün Sulh Bayramı: Hakiki Halas (Kurtuluş) ve İstiklal Bayramıdır” manşetiyle kutlamıştır. Fakat daha sonra bu kutlamalar ve “24 Temmuz” kutlama mesajları unutulmuştur.

Lozan Konferansı’na TBMM Hükümeti adına katılan heyet; Misak-ı Milliyi gerçekleştirmeyi, Ermeni devletinin kurulmasını engellemeyi, kapitülasyonları kaldırmayı, Türkiye ile Yunanistan arasındaki Batı Trakya, Ege adaları, nüfus değişimi, savaş tazminatı sorunlarını çözmeyi amaçlamış, Ermenistan ve kapitülasyonlar konusunda anlaşma sağlanamazsa görüşmeleri kesme kararı almıştır. Temel konularda taraflar anlaşamayınca 4 Şubat 1923 tarihinde görüşmeler kesilmiş, 23 Nisan 1923’te yeniden başlamıştır.

24 Temmuz 1923 tarihinde Lozan Barış Anlaşması imzalanmış, Türkiye 23 Ağustos 1923’de anlaşmayı onaylamıştır. Yunanistan 25 Ağustos 1923, İtalya 12 Mart 1924, Japonya 15 Mayıs 1924, İngiltere ise 16 Temmuz 1924 tarihinde onaylamayı gerçekleştirmişlerdir. Gecikmenin sebebi, hükümet krizleri sebebiyle İşçi Partisi’nin 29 Şubat 1924’te iktidara gelmesiyle parlamentoya sunulmuş olmasıdır. (Daniel-Joseph Macarthur-Seal, Intelligence and Lloyd George’s Secret Diplomacy in The Near East, 1920–1922, The Historical Journal, Volume 56, Issue 3 September 2013, s.707-728)

Anlaşma, tarafların onaylarını Paris’e gönderdikten sonra 6 Ağustos 1924 tarihinde yürürlüğe girmiştir. ABD Lozan’ı onaylamamıştır. Bunun iki sebebi vardır. Türkiye topraklarında bir Ermeni devletinin kurulmayarak Wilson prensiplerine ters düşülmesi, ikincisi ise kapitülasyonların kaldırılmasıyla gayri Müslimlere sağlanan imtiyazların son bulmasıdır. ABD Lozan’ı onaylarsa, Ermenilerin Türkiye’den toprak taleplerini reddetmiş olacağı için ABD’deki kuvvetli Ermeni diasporasını karşısına almış olacaktı. Aslında onaylamamasının bir hukuki sonucu bulunmamaktadır. ABD ile son günlerde gerginleşen ilişkiler sebebiyle konu gündeme gelir mi, bilemem.

MAKALENİN TAMAMI İÇİN LÜTFEN AŞAĞIDAKİ PDF DOSYAYA BAKINIZ.

[pdf-embedder url=”http://ankaenstitusu.com/wp-content/uploads/2019/07/Lozan-2023-Yılından-Sonra-Sonsuza-Kadar-Yürürlükte-Kalacak-24.07.2019.pdf” title=”Lozan 2023 Yılından Sonra Sonsuza Kadar Yürürlükte Kalacak 24.07.2019″]